Узбекистон республикаси олий ba ўрта махсус таълим вазирлиги фapfohа давлат университети

115

---

ГЛОБАЛЛАШУВ ШАРОИТИДА ФАН ВА ТАЪЛИМНИ РИВОЖЛАНИШ ТЕНДЕНЦИЯЛАРИ
натижада, ўқувчилар тезроқ топқир бўлишга интилишади, ўйин қоидаларига 
риоя қилган ҳолда топшириқларни аниқ бажарадилар.
Ўйинларда, айниқса жамоавий ўйинларда, ўқувчининг ахлоқий сифатлари 
ҳам шаклланади. Ўйин давомида ўқувчилар ўртокдарига ёрдам беришни, 
бошқаларнинг 
фикрлари 
ва 
қизиқишлари 
билан 
ҳисоблашишни, 
ўз 
хохишларини 
жиловлашни 
ўрганишади. 
Ўқувчиларда 
масъулиятлилик, 
жамоавийлик 
ҳислари 
ривожланади, 
тартиблилик, 
ирода, 
характер 
тарбияланади.
Дарсга ўйин ва ўйинли лаҳзаларни киритиш ўқитиш жараёнини 
қизиқарли 
ва мароқди қилади, ўқувчиларда ғайратли 
ишчан 
кайфиятни 
яратади, ўқув материалини ўзлаштиришидаги қийинчиликларни бартараф 
этишни енгиллаштиради. У ёки бу ақлий масала ечиладиган турли ўйинли 
харакатлар ўқувчиларнинг фанга, атрофдаги оламни билишга қизиқишларини 
кучайтиради.
Ҳозирги кунда касб - ҳунар коллежларида замонавий компьютер 
воситалари ва мултьмедия технологиялари таълим жараёнида дидактик 
материал тайёрлаш вазифасини енгиллаштиради.
Проектор интерфаол доскада ўқитувчининг олдиндан тайёрланган 
интерфаол доскада овозли кўргазмани ёзиб ёки чизиб кўрсатиши мумкин, 
ўқитувчи учун фақат уни бошқариб бориш қолади. Кучли ва чуқур кўргазмали 
дарс жараёнини интерфаол доскада, кино ёки театрга тенглаштириш мумкин. 
Бунда ўқитувчидан режиссёрлик билим ва интилишни талаб қилади. Агар, 
ўқув материаллари олдиндан аниқ ва тушунарли қилиб тайёрланган бўлса, 
у дарснинг самарали бўлишини таъминлайди.
Ўқувчиларга педагогик тафаккур асосларини ўргатиш, дидактик восита 
ва материалларни танлаб, қўллашда ўқитиш ва тарбиянинг педагогик 
қонуниятлари, тамойилларидан келиб чиққан ҳолда оптимал қарорлар қабул 
қилишга ўргатади.
Дидактик ўйинлар энг аввало дарсда ўз ўрнини эгаллаши керак. Дарс 
бошида ўйиннинг мақсади ўқувчиларни қизиқтириш, уларнинг фаоллигини 
рағбатлантиришдан иборат. Дарс ўртасида ўйин мавзуни ўзлаштириш 
масаласини хал этиши керак. Дарс охирида изланиш характерга эга бўлиши 
мумкин.
Дарснинг ихтиёрий қисмида ўйин қуйидаги талабларга жавоб бэриши 
керак: қизиқарли, очиқ, завқли бўлиши керак. Дидактик ўйин бутун педагогик 
жараёнига киради, ўқувчиларни ўқитиш ва тарбиялашнинг бошқа шакллари 
билан мослаштирилган ва ўзаро боғланган.
Ўйинлар ўқитиш самарадорлигини ошириш мақсадида уларни дарс 
жараёнида систематик қўллаш керак. Дидактик ўйин тасаввурни уйғотади, 
хурсандчилик кайфиятини яратади, фикрнинг фаол ишлашини чақириш ва 
уни керакли йўналишга, яъни ўқув 
материалини ўзлаштиришга бошқариш 
имконини беради. Ўқув - тарбиявий ишларда ўйиннинг аҳамияти психологлар 
ва педагогларнинг бир қатор тадқиқотларида изоҳланган.
Дидактик ўйинлар ва қизиқарли топшириқлар шу билан бирга дарсларда 
тарқатма 
материалларни 
қўллаш 
мактаб 
ўқувчиларни 
математикага