Узбекистон ре с п у б л и к а с и олий ва у р т а махсус т а ь л и м вазирлиги д и л о ро м ёрм атова



Download 12,02 Mb.
Pdf ko'rish
bet98/108
Sana25.02.2022
Hajmi12,02 Mb.
#270107
1   ...   94   95   96   97   98   99   100   101   ...   108
Bog'liq
tdau-2-113

Биринчи топширик
Т/р
Тармокнинг
номи
Асосий ва 
тахмин 
килин- 
ган давр 
йиллар
Захарли
газларнинг
умумий
микдорига
нисбатан
Захарли
газларнинг
тозалана-
диган
микдорига
нисбатан
Захарли газ­
ларнинг тоза- 
ланмайдиган 
умумий мик­
дорига 
нисбатан
1
Саноат
Асосий коэффициент
1
.металлургия
а) Чанг
2007
1
2000
3
2015
11
2020
16


2025
21
1
1
_______ I
б) Олтингугурт гази
2007
1
2010
6
2015
11
2020
16
2025
21
в) Азот икки оксиди
2007
1
2010
6
2015
11
2020
16
2025
21
Келажакдаги коэффициент 
а) Чанг
2030
24
2035
29
б) Олтингугурт гази
2030
24
2035
29
в) Азот икки оксиди
2030
24
2035
29
2
кимёвий
Асосий коэффициент 
а) Чанг
2007
1
2010
6
2015
11
2020
16
2025
21
б) Олтингугурт гази
2007
1
2010
6
2015
И
2020
16
2025
21
|
в) азот икки оксиди
-
2007
2010
16
И
16
21
2015
2020
2025
Келажакдаги коэффициент 
а) Чанг
|2030
126 


|


2035
31
|
б) Олтингугурт гази
2030
2035
26
31
в) Азот икки оксид
2030
26
2035
31
11
курилиш
Асосий коэффициент
а) Чанг
2007
1
2010
6
2015
И
2020
16
2025
21
б) Олтингугурт гази
2007
1
1
2010
6
2015
И
2020
16
2025
21
в) Азот икки оксиди
2007
1
|
2010
6
2015
11
2020
16
2025
21
Келажакдаги коэффициент
а) Чанг
2030
26
|
2035
31
1
б) Олтингугурт гази
2030
26
1
2035
31
в) Азот икки оксиди
2030
26
I
2035
31
1
111 Транепорт-
Асосий коэффициент
-
а) Чанг
2007
1
2010
6
2015
11
2020
16
2025
21
б) Олтингугурт гази
2007
1
..
1


2010
2015
2020
2025
6
И
16
21
в) Азот икки оксиди
2007
1
2010
6
2015
11
2020
16
2025
21
Келажакдаги коэффициент
а) Чанг
2030
26 
|
2035
31 
1
б) Олтингугурт гази
2030
26 
1
2035
31 
1
в) Азот икки оксид
2030
26
1
2035
31
1
 
I
30-жадвал
Келажакда шахар ташкилотлари томонидан ташланадиган 
захарли моддаларнинг миндорнни аниклаш
Т/р
Тармокнинг
номи
2025 йил
2030 йил
За
ха
рл
и
м
о
д
д
ал
ар
ни
нг
ум
ум
ий
м
и
к
д
о
р
и
Т
оз
ап
ан
га
н
за
х
ар
л
и
м
од
да
ла
р 
м
и
к
д
о
р
и
Т
о
за
л
ан
м
аг
ан
зах
ар­
ли
м
о
д
д
ал
ар
н
и
н
г 
ха
во­
га 
та
ш
ла
н
га
н
м
и
к
д
о
р
и
S
1
5
и
s
1

s
s
1 1
Я
5 £
СП s
Т
оз
ал
ан
га
н
за
х
ар
л
и
м
од
да
ла
р 
м
и
к
д
о
р
и
Т
оз
ал
ан
м
аг
ан
за
х
ар
л
и
м
о
д
д
ал
ар
н
и
н
г 
ха
в
о
га
та
ш
ла
н
ад
и
га
н
м
ик
­
д
о
р
и
I
Саноат 
1 .
металур- 
гия
-
чанг
олтингугурт
гази
азот 
2
оксиди
2 .
кимёвий
чанг


олингугурт
гази
азот 
2 
оксиди
II
курилиш
чанг
олингугурт
гази
Азот 2 
оксиди
III
транспорт
чанг
олтингугурт
гази
азот 
2 
оксиди
Ушбу жадвални тулдириш учун 1-2 иловадан зарур маълумотлар 
олиш керак.
31 -жадвал
Ша^ар ташкилотлари хавога ташланаётган чанг ва азот икки 
оксидини тозалаш учун кетган харажатлар
т/
р
Тармокнин 
г номи
Чанг
Азот икки оксиди
Т
оз
ал
ан
м
ай
ха
в
о
га
та
ш
л
ан
ад
и
га
н
за
ха
р-
ли
га
зл
ар
м
и
кд
ор
и
м
и
н
г/
т 
й
и
л
Тозаланган 
сарфланган харажат
Т
оз
ал
ан
ма
й 
х
аво
га
та
ш
ла
н
га
н
га
зл
ар
м
и
кд
ор
и
м
и
н
г/
т 
й
и
л
Тозалаш- 
га сарфлан­
ган хара­
жат
s °
Х
у
ж
ал
и
к
д
аг
и
ум
ум
ий
ха
ра
ж
ат
н
и
н
г 
н
еч
а 

са
рф
б
у
л
д
и
М
л
н
.
су
м
I
Саноат 
1 .Энерге­
тик ёкилги
2.Мет» пдур
ГИЯ
3.Кимёвий
4.Машина 
Курилиш
II
Курилиш
III
Транспорт
IV
Бошка
сохапар


Хавога ташланадиган захарли газлар микдорига караб мавжуд кор- 
хонадаги курилмани яхшилаш ёки кушимча саноат ускуналарни олиб 
зиёд газларни хавога чикармай ушлаб колиш усуллари устида иш олиб 
борилади. Хавога ташланган захарли газларнинг умумий микдори ёки 
хавога ташланган захарли газларнинг тозаланадиган микдорини аник­
лаш ва шу корхонада ишлаб чикариладиган махсулотнинг неча млн 
сумлик ва канча минг тонна эканлигини билиш лозим.
Хавога ташланадиган захарли газлар шахар хужалигида куйидаги 
формула ёрдамида аникланади.
ГГЗ 
_ ¥7*3 
* ГГИ
1
м 
^ м А мах.
Т3!, - ташланадиган захарли моддалар микдори, минг/тонна йилда; К3М

келажавда ташланиши тахмин килинган захарли моддалар микдори; 
Т"мах - тармокда ишлаб чикиладиган махсулот микдори миллион сум.
Мавзу: Х ар хил манбалардан атмосферага таш ланадиган 
ифлослантирувчи моддалар хажмини хнсоблаш
Маълумки, биз яшаб турган атмосферамизда хаво катлами тоза 
булса биосферада хаёт кечираётган тирик организмларнинг яшаши учун 
кулай шароит булади. Хав ода зарарли газлар ва турли чикиндилар мик­
дори меъёридан ошиб кетса хдёт кечириш кийинлашади, усимликлар 
касапланади, кам хосил беради, хайвонларнинг берадиган махсулоти 
камайиб кетади, уларнинг тури камайиб боради, одамлар эса касалманд 
булиб, умри кискариб боради. Атмосферадаги газлар ва зарарли огир 
металл чикиндилар атмосфера ёгинлари билан ерга аста секин кайтиб 
тушади.
Атмосферага чикадиган зарарли мод далар нефт казиб олишда газ ва 
тошкумирларнинг ёнишидан хосил буладиган газлар хисобланади. Бу 
турдаги ёкилгиларнинг ёниши натижасида атмосфера катта зарар кура- 
ди, хеч булмаса бу ёкилгиларнинг тоза ёнишига биз эришишимиз керак. 
Ёниш натижасида атмосферага углерод, олтингугурт ва азот оксидлари 
каттик заррачалар шаклида учиб чикади. Бу заррачалар инсон хаёти 
учун жуда хавфли, атмосфера ёгинлари оркали бу захарли моддалар 
сувга ва тупрокка кайтиб тушади. Шу тарика барча тирик организм­
ларнинг хаёт фаолиятига зарарли таъсир курсатади.
Захарли газларни атмосферага ташлайдиган корхонапар албатта 
атмосфера таркибида кимёвий моддаларнинг рухсат этилган меъёрини 
улчайдиган асбоблар булиши керак.
Хавога ташланган моддалар рухсат этилган меъёрдан ошмаслиги 
доимо назорат килиб турилади.


Ташланган кимёвий моддалар махсус асбоблар оркали улчаб кейин 
формулага куйиб хисобланади.
Биринчи топширик: 1 Чала ёнган ёкилги каттик моддаларнинг мик- 
дорини аниклаш лозим.
2
. Сую к ва каттик ёкилги ёнишидан ажралиб чиккан олтингугурт 
оксиди микдорини аниклаш.
3. Суюк ва катгик ёкилги ёнишидан ажралиб чиккан утлерод 
оксиди микдорини аниклаш.
Маълумотлар. 1. углерод оксидининг хар хил ёкилгилардан ажра­
либ чикиш микдори хакидаги маълумот.
2
. ёкилгининг кул микдори, таркибидаги олтингугуртли ёниш ис- 
сиклиги каби маълумотлар.
3. олов ёнадиган козоннинг кичик куввати иссикликни й^котиш 
буйича ва окибатда ёкилгининг т^лик ёнмаслиги каби маълумотлар.
Аниклаш:
Ёкилги козонда т^лик ёнмаган каттик зарралар куйидаги формула 
билан аникланади.
Мгмр= В * А
4
* х (1-Р)
М , зар— каттик зарралар сони т/йил; В - ёкилгининг сарфланиши, т/йил; 
А
4
- ёкилгининг кул чикиши, %; X - ёкилги тур и га боглик коэф­
фициент; Р - кул ушлагич билан ушлаб колинадиган каттик зарралар- 
нинг микдори (кумир учун) Р=0,2; мазут учун Р=0,02.
Хавога ташланадиган олтингугурт оксиди куйидаги формула орка­
ли ёкилги ёктанида аникланади.
=
В '
)
бу ерда, M.SO
2
- хавога ташланадиган олтингугурт оксиди микдори, 
т/йил; В - ёкилги сарфи, т/йил; Sr - ёкилгидаги олтингугурт микдори, % 
газсимон ёкилги учун - мг (м3); R S0
2
- олтингугурт оксиди микдори, 
ёкилгидан учиб чикадиган кулни богловчи (кумир учун R S0
2
=0,1; 
мазмун учун=0,02); R S02- олтингугурт оксидининг кул ушлагич оркали 
тутуб колинадиган микдори курук кул ушлагич оркали тутулувчи 
(R S0:=0).
Ёкилги ёнганда хдвога ташланган углерод оксиди микдори куйи­
даги формула оркали~аникланади. 
-
~
М „ =
0
,
001

KC0*B*Q-Xl— ^
бу ерда, Мес - хавога ташланадиган углерод оксиди микдори, т/йил; К«>- 
ёкилги ёнганда чикадиган углерод оксиди кг/г ДЖ; В - ёкилги сарфи, 
т/йил; O', - табиий ёкилги ёнганда чикадиган иссиклик микдори, м 
Дж/кг; g - ёкилгининг тулик ёнмаслиги натижасида й^коладиган иссик­
лик, %;


М авзу: О ч и к усулда кумир казиб олишнинг таш ки мухитга 
таъсирини урганиш
Тошкумирни казиб олиш ва уни ёкиш жараёниада атроф-мухлт кат­
тик зарар куради. Аммо саноат корхоналарнинг ишлаши учун албатта 
тошкумир зарур. Шунинг учун агарда кумир ер устига якин жойлашган 
б^лса, уни казиб олиш харажатлари бир мунча арзонлашади. Кумир 
казиш даврида тирик организмлар флораси ва фаунаси бир катор зарар 
куради.
Ушбу топширик оркали биз тошкумир конини узлаштириш зарур, 
агарда уни узлаштирсак, инсонларга, ташки мухдтга нима зарар ёки 
фойда келади деган саволларга жавоб топиш мумкин.
М аъ лум о тлар ва топш ириклар:
Масалан, Ангренда бир майдонда тупрокнинг 70 см тагида катта 
микдорда тошкумир кони мавжуд. Бу майдондаги кумир казиб олишга 
киришишдан олдин тупрокнинг устки катламни ажратиб олиб, алохдда 
туплаб кейинчалик уни яна уз жойига кайтариш мумкин.
Конга келадиган йул уч томондан булгани учун кумир казиб олина- 
диган майдонни А, В, С га буламиз. Хисобларга кура энг сифатли кумир 
С майдонда жойлашган, аммо портлаш ишлари А майдондан бошланади.
Кумир кони фойда бериши учун мазкур жойдан к амида 70% кумир­
ни кавлаб олиш зарурдир. Бизнинг максадимиз бу ерда усимликлар 
флорасини мутлако, бузмаслик учун бир майдонинг бир бошидан иш 
бошланади ёки А чунки бу ерга катта йул якин казиб олинган кумирни 
ташиб кетшл ишлари осон булади. Аввало, А майдондаги барча кумир- 
лар казиб олиниб, кейинчалик С майдонга утилади ва А майдонда ер 
устидан ажратиб олинган тупрок яна кайтариб жойига сурилади. 
Албатда А майдондаги кумирни 3-4 йил давомида казиб олиш мумкин. 
Шундай килиб кейин С майдондаги кумир тугагунча казиб олинади, бу 
ерда хам олдингидай ерни тиклаш иши бажарилади. В киемда хам шу 
тахлилда казиш ишлари олиб борилади. Кумир кони устига ташланган 
тупрокнинг жойига урнашиб усимликлар флораси шаклланиши учун 
орадан 4-5 йил утади.
Т оп ш и рик:
32-жадвал
О ч и к усулда кумир казиб олинадиган майдонларнинг 
хуж алик курсаткичларини урганиш

Download 12,02 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   94   95   96   97   98   99   100   101   ...   108




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish