Узбекистан Республикаси Давлат архитектура ва курилша

4.102.
Сўрма тизимлар жиҳозлари учун хоналарда 1 соатда бир карра ҳаво 
алмашинишидан кам бўлмаган сўрма вентиляциясини кўзда тутиш лозим. 
4.103.
Оқимли тизимлар жиҳозлари учун хоналарда (оқимли тутунга қарши 
вентиляция тизимларидан ташқари), шу хоналарда жойлашган жиҳозлар ёки 
алоҳида тизимлардан фойдаланиб, 1 соатда камида икки каррали ҳаво 
алмашинадиган оқимли вентиляциясини кўзда тутиш лозим; 
4.104.
Вентиляция жиҳозлари учун хона орқали енгил алангаланадиган ва 
ёнадиган суюқликли ва газли кувурларни ётқизиб ўтказиш таъқиқланади. 
Оқимли тизимлар вентиляция жиҳозлари учун хона орқали канализация 
қувурларини, ёнғин канализацияси қувурлари ёки
 
вентиляция жиҳозлари учун 
юқорида жойлашган хоналардан сув йиғиш
учун қувурлардан ташқари, ётқизиб 
ўтказишга рухсат этилмайди. 
4.105.
Бир дона жиҳознинг (вентилятор, электрюритгичлар) ёки унинг 
қисмининг оғирлиги 50 кг дан ортиқ бўлганда жиҳознинг таъмирланишини 
таъминлаи учун юк кўтарувчи машиналарни (агар технологик эҳтиёжлар учун 
мўлжалланган механизмлардан фойдаланишнинг
иложи бўлмаса) кўзда тутиш 
лозим. 
Ҳаво қувурлари 
 
4.106. 
Умумалмашинув вентиляцияси, ҳаволи иситиш ва кондициялаш 
тизимлари ҳаво қувурларида ёнғин даврида хонага ёниш маҳсулотлари (тутун) 
киришига йўл қўймаслик мақсадида куйидаги қурилмалар. 
а) жамоат, маъмурий - маиший бинолар учун қаватлар бўйича терма ҳаво 
қувурларининг вертикал коллекторларга уланган жойига - ўтни тутиб қолувчи 
клапанлар; 
б) турар жой, жамоат ва маъмурий - маиший кўп қаватли бинолар хоналари 
учун, шунингдек, Г ва Д категориясидаги ишлаб чиқариш хоналари учун 
вертикал ва горизонтал коллекторларни қаватлар бўйича терма ҳаво қувурларига 
уланган жойида - хаво занжирлари. 
Ҳар бир горизонтал коллекторга 5 тадан ортиқ қават бўйича ҳаво 
қувурларини улаш шарт эмас; 
в) А, Б ва В категориясидаги хоналарга хизмат кўрсатаетган ҳаво 
қувурларида, ҳаво қувурлари хизмат кўрсатаётган хонага яқин жойлашган 
ёнғинга қарши тўсиқ ёки ёпмани кесиб ўтган жойида - ўтни тутиб қолувчи 
клапанлар; 
г) бир қават доирасида умумий коридорга чиқиш жойлари билан умумий 

---

ҚМҚ 2.04.05-97* 47-бет 
майдони 300 м
2
дан ошмаган, А, Б ёки В категориялардан биридаги хоналар 
гуруҳига (омбордардан ташкари) хизмат кўрсатаётган ҳар бир транзит терма 
ҳаво қувурида (тармоқланишдаги энг яқин венти-лятордан 1 м дан ортиқ бўлган 
масофада) - ўтни тутиб колувчи клапан; 
д) А, Б ва В категориясидаги ҳар бир хона учун алоҳида ҳаво қувурларида 
уларни терма ҳаво қувури ёки коллекторга уланган жойида - тескари клапанлар 
кўзда тутилиши лозим.
Изоҳлар: 1. "а" ва "в" бандларда кўрсатилган ўтни тутиб қолувчи кла-
панларни тўсиқда, бевосита тўсиқ олдида исталган томонида ёки унинг 
ташқарисида, тусиқдан клапангача ҳаво қувури участкасида ўтга чидамлилик 
чегараси тўсиқнинг ўтга чидамлилик чегарасига тенг бўлган ҳолда таъминлаб, 
ўрнатиш лозим. 
2. Агар техник сабабларга кўра клапанлар ёки ҳаво занжирларини 
ўрнатишнинг иложи бўлмаса, унда ҳар хил хоналардаги ҳаво каналларини бир 
тизимга бирлаштириш мумкии эмас, бундай ҳолда ҳар бир хона учун 
клапанларсиз ёки ҳаво занжирларисиз алоҳида тизимлар кўзда тутилими лозим. 
3. Портлаш ва ёнғинга хавфли аралашмаларни маҳаллий сўрма тизимлари 
ҳаво каналлари "в" ва "д" бандларига мувофиқ ҳолда лойиҳалаштириш лозим. 
4. Турар жой, жамоат, маъму-рий - маиший биноларнинг умумалмашинув 
вентиляцияси ҳаво қувурларини иссиқлик чордоғига бирикиши ҚМҚ 2.01.01-94 
га мувофиқ Ўзбекистон Республикасининг III - қурилиш - иқлимий зонасида 
қури-лаётган бинолардан ташқари, кўзда тутилишига рухсат этилмайди. 
5. Даволаш - профилактикага мўлжаллаган биноларда вертикал 
коллекторлардан фойдаланишга рухсат этилмайди. 
4.107.
Тескари клапанларни (вентиляция ишламаган вақтда) турли 
қаватларда жойлашган, ташқи ҳавонинг сарфи зарарли моддалар ассимиляцияси 
шартидан аниқланган хоналарнинг биридан бошқа-ларига 1-чи ва 2-чи класс 
хавфи бўлган зарарли моддаларнинг оқиб ўтишидан ҳимоялаш учун кўзда 
тутилиши лозим. 
4.108.
Ҳаво қувурларини 18-сон иловада кўрсатилган материаллардан 
фойдаланиб лойиҳалаштириш лозим. Асбест - цемент материаллардан 
тайёрланган ҳаво қувурларини қўллашга рухсат этилмайди. 
Ҳаво қувурлари учун талаб этилган ўтга чидамлилик чегарасига течг ёки 
ундан 
юқорироқ 
чегарасига 
эга 
бўлган 
биноларнинг 
ёнмайдиган 
конструкцияларидан, енгил конденсацияланадиган буғлар таркибида бўлмаган 
ҳавони узатиш учун фойдаланишга рухсат этилади, бунда конструкцияларни 
зичлаштиришни, ички сиртларини силлиқлаштиришни (сувоқлаш, елимлаш ва 
ш.к.) ва ҳаво қувурларини тозалашни кўзда тутиш лозим. 
4.109.
Доиравий, тўғри бурчакли ва бошқа кесимли ҳаво қувурларини 
қўллашга йўл қўйилади. Кўндаланг кесим ўлчамларини 19-сон иловадан қабул 
қилишга рухсат этилади. 
4.110.
Ёнмайдиган материаллардан бўлган ҳаво клапанларини: 
а) портлашга хавфли ва ёнғинга хавфли аралашмаларнинг маҳаллий сўрма 
тизимлари, авария ҳолати тизими ва ҳамма узунлиги бўйича ҳарорати 80 °С ва 
юқори бўлган ҳавони узатаётган тизимлар учун; 

---

ҚМҚ 2.04.05-97* 48-бет 
б) транзит тармоқлар ёки турар жой, жамоат, маъмурий - маиший ва ишлаб 
чиқариш биноларини умумалмашинув вентиляция, ҳавони кондициялаш ва 
ҳавони иситиш тизимлари коллекторлари учун; 
в) вентиляцион жиҳозлар учун хоналар ичида ҳамда техник қаватлар ва 
ертўлаларда ўтказиш учун лойиҳалаштириш лозим. 
4.111.
Қийин ёнадиган материаллардан иборат ҳаво қувурларини Д 
категориясидаги бир қаватли турар жой, жамоат, маъмурий - маиший бинолар ва 
ишлаб чиқариш хоналари учун одамлар кўп йиғиладиган хоналар ва 4.110, а б. 
да кўрсатилган тизимлардан ташқари, кўзда тутишга рухсат этилади. 
4.112.
Ёнувчи материаллардан бўлган ҳаво қувурларини хизмат 
кўрсатаётган хоналари чегараларида 4.110 бандда кўрсатилган ҳаво 
қувурларидан ташқари, кўзда тутишга рухсат этилади. 
Ёнувчи материаллардан бўлган Д категориядаги хоналардан ўтувчи ва 
хизмат кўрсатувчи ҳаво кувурлари тизимининг эгилувчан қистирмалари ва 
шахобчаларини, агар уларнинг узунлиги қийин ёнувчи материаллардан бўлган 
ҳаво қувурлари узунлигининг кўпида 10% ни ва қийин ёнувчи материаллардан 
бўлган ҳаво қувурлари учун - 5% ни ташкил қилса, лойиҳалаштиришга рухсат 
этилади. Вентиляторнинг эгилувчан кистирмалари, 4.110, а б. да кўрсатилган 
тизимлардан ташқари қийин ёнувчи материаллардан лойиҳалаштиришга рухсат 
этилади. 
4.113.
Ҳаво қувурларининг емирилишга қарши ҳимоялаш учун ёнувчи 
материаллардан тайерланган, қалинлигини 0,5 мм дан ошмаган бўёқ ёки 
қалинлиги 0,5 мм дан ошмаган плёнка (парда) дан фойдаланишга рухсат 
этилади. 
4.114.
Ҳаво қувурларини: 
а) П классдаги (зич) - вентилятор олдидаги статик босими 1400 Па дан кўп 
бўлган умумалмашинув вентиляцияси ва ҳаволи иситиш тизим-ларининг 
транзит тармоқлари учун ва босимга боғлиқ бўлмаган маҳаллий сўрмалар ва 
кондициялаш тизимлари транзит тармоқлари учун ҳамда А ва Б категориясидаги 
хоналарга хизмат кўрсатаётган тизимлар учун; 
б) Н классдаги (нормал) қолган ҳолларда қўллаш лозим. 
Ҳаво қувурларининг нозичликлари орқали ҳавонинг йўқотилиши ва 
сўрилиши 1 - жадвалда кўрсатилган катталиклардан ошмаслиги лозим. 
4.115.
Хизмат кўрсатилаётган ёки бошқа хонанинг тўсиғини ёки ёнғинга 
қарши тўсиғини кесиб ўтгандан сўнг вентиляцион жиҳозлар учун хонагача 
бўлган транзит ҳаво
каналлари ва коллекторлари 2 - жадвалда кўрсатилган ўтга чидамлилик 
чегарасидан кам бўлмаган ҳолда кўзда тутилиши лозим. 
1-
ж а д в а л 
Хаво 
қувури- 
нинг 
класси 
Вентилятор олдидаги хаво қувурида ҳавонинг ортиқча статик босими (мусбат ёки 
манфий) қуйидагича бўлганда, кПа, ҳаво қувурларининг 1 м2 ёйилган майдонидаги 
ҳаво йўқолиши ёки сўрилиши, м
3
/соат 
0,2 0,4 0,6 0,8 1,0 1,2 
1,6 1,8 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4, 5 5,0 

---

ҚМҚ 2.04.05-97* 49-бет 
Н 
П 
3,6 
1,2 
5,8 
1,9 
7,6 
2,5 
9,2 
3,0 
10,7 
3,5 
12,1 
4,0 
13,4 
4,4 
- 
4,9 
- 
5 ,3 
- 
5,7 
- 
6,6 
- 
7,5 
- 
8,2 
- 
9,1 
- 
9,9 
- 
10,6 
Изоҳлар: 1. Хаво қувурларидаги ҳавонинг йўқотшиши ёки сўрилиши