Узбекистан академия наук республики узбекистан

а1
, 
б2
, 
в3
ва шундай қолганларни 
бирлаштирамиз, ҳосил бўлган кесишувчи чизиқлар, изланаётган параболани ҳосил қилади.
Қуёш энергиясини концентрацияловчи иссиқлик сув таъминоти тизимининг ишлаш 
принципи қуйидагича: коллектор-қиздиргичга сув, сув идишидан, бак аккумулятордан унча 
катта бўлмаган босимда узатилади. Коллекторнинг сув чиқиш қисмида термостат 
ўрнатилган (худди автомобиларнинг совутиш тизимидаги каби) бўлиб, қачонки 
коллектордаги сув ҳарорати белгиланган ҳароратга етганда очилади ва коллектордаги 
иссиқ сув тўлиқ тўкилиб бўлганда термостат шу заҳоти ёпилади, натижада коллектор 
ҳажмидаги кейинги сув улуши концентрацияланган қуёш нури иссиқлигидан қизий 
бошлайди.
Парабола ойнаси (концентратор)ни орқа қисмидан самарали фойдаланиш ва 
иссиқлик йўқотилишини камайтириш мақсадида бак-термос ўрнатилган бўлиб яхшилаб 
изоляцияланган.

---

316 
Қуёшдан тушадиган иссиқлик нурларини унинг ҳаракатига монан равишда, 
ўзгаришига қараб, парабола марказига йўналишини, фокусини таъминлаш учун 
гелиотрекер ўрнатилган бўлиб, парабола ойнасининг ёки коллектор факал юзаси ҳолатини 
ўзгаришга хизмат қилади. 
Қуёш ҳаракатига монан равишда парабола нур қайтариш юзаси ҳолатини горизантал 
ва вертикал ҳолатига нисбатан ўзгартириш орқали унинг фокусини коллектор марказига 
тушишига эришилади.
Маълумки қуёш ҳаракат йўналиши горизонталига нисбатан тез кўчади. Вертикалига 
эса жуда секинлик билан ўзгаради, шуни инобатга олиб, парабола ойнасини коллектор 
факал текислигига вертикали бўйича ростланса ҳар икки ҳафтада фокусни ростлаш етарли 
бўлади.
Тадқиқотлар натижаси шуни кўрсатадики, қуёш энергиясини концентрациялаш 
самарадорлигини ошириш ечими бу қуёш ҳаракатига қараб ҳаракатланувчи парабола 
ойнаси гелиотрекерини ясаш ҳисобланади ва бунда қиздириш юзасидаги ҳарорат 200-300 
0 
С га етади. 
Тавсия этилаётган мазкур қурилмадан фойдаланган ҳолда нафақат ёз мавсумида 
балки қиш мавсумида ҳам аҳоли хўжаликларини, қатта қувват эҳтиёжига эга бўлмаган 
ижтимоий объектлари (мактаблар, мактабгача таълим муассасалари, чойхоналар ва 
бошқаларни) иссиқхоналарни ва фермер хўжаликларининг иссиқлик ва иссиқ сувга бўлган 
эҳтиёжларини таъминлаш имкониятлари яратилади.