Узб еқистон сср фанлар академияси

Изоҳловчи
Изоҳловчи аниқловчининг алоҳида бир туридир. У предметнинг қўшимча, бошқача номини билдирадиган аниқловчидир. Бунда предмет қўшимча, бошқача ном билан аталади ва бу ном шу пред­метнинг белги-хусусияти деб қаралади.
Изоҳловчи билан изоҳланмиш битишув йўли билан алоқага ки- ришади ва изоҳловчили бирикмани ташкил қилади. Изоҳловчили бирикманинг ҳар иккала компоненти кўпинча от бўлади: бунда изоҳ- ловчи от изоҳланмиш от билан алоқага киришади. Демак, изоҳлов- чили бирикмада предмет билан предмет муносабати ифодаланади: Академик Виноградовнинг асарлари. Райком секретари Жўрабоее сўзлади. Изоҳловчи изоҳланмишдан олдин ҳам, кейин ҳам келиши мумкин. У якка сўз билан ҳам, сўзлар бирикмаси билан ҳам ифо- даланиши мумкин: Т ў х т а х о л а... икки кишининг қорасини кўрди.
(И. Раҳим).Институт д и р е кт о ринин г ў ринбосарш Мавлонов доклад цилди.
Изоҳловчи предметнинг қуйидаги белги-хусусиятларини билди- рншн мумкин:

1. 
   Унвонини билдиради: Сержант Бобоев, профессор Мираҳме- дов каби.
   
2. 
   Касби, машғулоти, мутахассислигини билдиради: инженер Даминов, ошпаз Каримов каби.
   
3. 
   Амалини билдиради; Район ижория комитетининг раиси Зар- гаров идорадан чщди (А. Қ а ҳ ҳ о р).
   
4. 
   Қариндошлик ёки шунга ўхшатилган белгисини билдиради. Бунда изоҳловчи изоҳланмишдан кейин келади: Раҳбар хола, На­зир ака каби.
   
5. 
   Жинсини билдиради. Бунда изоҳловчи изоҳланмишдан ол- дин келади: ўғил бола, циз бола каби.
   
6. 
   Лақабини билдиради. Бунда изоҳловчи изоҳланмишдак кейин келади: Обид кетмон, Жўра кофир, Олим капгир каби.
   
7. 
   Тахаллусини билдиради. Бунда изоҳловчи изоҳланмишдаа кейин келади: Тошмуҳаммад ўғли Мусо — Ойбек.
   
8. 
   Ухшашликни билдиради. Бунда изоҳловчи изоҳланмишдан кейин келади: Ваган — она сўзи нақадар лазиз (Уйғун).Уйнар, кулар яслида болалар — қўзичоцлар. Баъзан изоҳловчи изоҳлан- мшпдан олдмп келиши ҳам мумкии. Бунда изоҳловчи кўп жиҳатдан епфптлоичига яқпшпипади: Она Ваган, она ер каби.