“Uzacademia” scientific-methodical journal

“UzACADEMIA” scientific-methodical journal
68 
www.academiascience.uz
6.
The role of silicon in higher plants under salinity and drought stress. Boyer, 
1982; Eneji et al., 2008; Farooq et al., 2009
7.
Global food security under climate change. Schmidhuber, J., and F.N. 
Tubiello, 2007: Proc. Natl. Acad. Sci., 104, 19703-19708c. 

---

“ILM-FAN VA TA’LIMDA INNOVATSION YONDASHUVLAR, MUAMMOLAR, TAKLIF VA YECHIMLAR” 
MAVZUSIDAGI 23-SONLI RESPUBLIKA ILMIY-ONLAYN KONFERENSIYASI
“UzACADEMIA” scientific-methodical journal
69 
www.academiascience.uz
MATEMATIKA DARSLARIDA MANTIQIY FIKRLASHGA O`RGATISHDA 
TAFAKKUR OPERATSIYALARIDAN FOYDALANISH JARAYONLARI 
Jo`rayeva Dilafruz Po`latovna
NamDU Matematik-analiz kafedrasi o`qituvchisi 
 
Jabborov Jo'rabek Ismoilovich, 
Kodirova Shoiraxon Asatullayevna 
Namangan viloyati Uchqo'rg'on tuman 12- maktab o'qituvchilari 
O`quvchi dars mashg`ulotlarini o`zlashtirish jarayonida aqliy operasiyalarning 
analiz, sintez, taqqoslash, abstraksiyalash va umumlashtirish, tasniflash va tizimga 
solish asosiy turlaridan o`rni kelganda foydalanadi. O`quv mashg`ulotlarini 
o`quvchilar xotirasida uzoq vaqt davomida saqlanib qolishida aqliy operatsiyalarning 
hizmati katta. 
O`smirlik yoshida fikrlash faoliyatida muhim siljishlar yuz beradi. Kichik 
maktab yoshida erishilgan tafakkur taraqqiyotining darajasi o`smirga fan asoslarini 
muvaffaqiyatli va sistemali o`rganish imkonini beradi. O`rganiladigan fanlarning 
mazmuni va o`quv kurslari tuzilishining mantiqi bilimlarni o`zlashtirishning yangi 
xarakterini, mustaqil tafakkurga tayanishni talab etadi, abstraktsiyalash va 
umumlashtirish, taqqoslash, mulohaza yuritish, xulosalar chiqarish, isbotlash 
qobiliyati zarur bo`ladi. Biroq, shuni nazarda tutish kerakki, hamma o`smirlar ham 
isbotlovchi tafakkurga osongina o`tavermaydilar. 
Umumlashtirilgan va muhokamali tafakkurni taraqqiy ettirish uchun 
matematikani o`qitish juda muhimdir. Algebrani sistemali tarzda o`rgana boshlash 
umumlashmani umumlashtirish bilan bog`lik bo`lgan yuqoriroq darajasiga o`tishga 
yoki ikki baravar abstraktsiyaga o`tishga rag`batlantiradi (arifmetika predmetidan 
soni abstraktsiyalashdir). Geometriyani o`rganish fikrlash, isbot qila bilish, mantiqan 
qat‘iy asoslash ko`nikmalarini o`stiradi. Ona tili darslarida esa mashqlar bajarishda 
oddiy bir gap berilgan bo`lsin uni gap bo`laklari, so`z turkumlari bo`yicha tahlil 
qilishda ham analiz, sintez va boshqa tafakkur operatsiyalidan foydalaniladi. Boshqa 
dars mashg`ulotlarida ham osondan murakkabga qarab o`zlashtirish jarayonlarida 
foydalaniladi.
Taqqoslash - ob'yektlar va hodisalarni ular orasidagi o'xshashlik va farqlarni 
topish uchun taqqoslash. 
Tahlil - bu o'rganilayotgan ob'yekt aqliy (yoki amaliy jihatdan) tarkibiy 
elementlarga (xususiyatlar, xususiyatlar, munosabatlar) bo'linishidan iborat bo'lgan 

---

“ILM-FAN VA TA’LIMDA INNOVATSION YONDASHUVLAR, MUAMMOLAR, TAKLIF VA YECHIMLAR” 
MAVZUSIDAGI 23-SONLI RESPUBLIKA ILMIY-ONLAYN KONFERENSIYASI