“Uzacademia” scientific-methodical journal

15 
(63-67 
стр). 
https://elibrary.ru/item.asp?id=29042015
 
29.
Toshtemir Khojakulov, Rashid Oteniyazov, Fazliddin Kholmuminov. 
Branched water resources management models. Bulletin of TUIT: Management and 
Communication 
Technologies. 
4(1). 
2021. 
https://uzjournals.edu.uz/tuitmct/vol4/iss1/2/ 

---

“ILM-FAN VA TA’LIMDA INNOVATSION YONDASHUVLAR, MUAMMOLAR, TAKLIF VA YECHIMLAR” 
MAVZUSIDAGI 23-SONLI RESPUBLIKA ILMIY-ONLAYN KONFERENSIYASI
“UzACADEMIA” scientific-methodical journal
190 
www.academiascience.uz
PHP TILINDE POST HÁM $_GET MASSIVLER MENEN ISLESIW 
ABZALLIQLARI HÁM TIYKARLARI 
 
Oteniyazov Rashid Idrisovich
1
, Radjapov Ilyor
2

Palwaniyazov Sultanbek Baltabekovich
2
, Oteniyazov Shuxrat Abatbaevich
2
 
1
Muxammed al-Xarazmiy atindag‟i Tashkent Informasiyaliq texnologiyalari 
universiteti No‟kis filiali 
2
Temurbekler mektebi No‟kis askeriy akademiyaliq liceyi 
 3
Ajiniyaz atindag‟i Nokis Pedagogika Instituti
 
Gilt so‟zler:
 PhP tili, massiv, da‘sturlew, axborot texnologiyalari, pedagogika. 
 
Búgingi kúnde bizge belgili 1995-jıl iyun ayında Rasmus Lerdorf PHP Tools 
derek kodın jámiyetshilikke ashıp berdi, bul bolsa islep shıǵıwshılardı óz qálewine 
kóre isletiwge múmkinshilik berdi. Bunnan tısqarı, paydalanıwshılarǵa kod taǵı 
qátelerdi durıslaw jáne onı jaqsılaw imkaniyatın beredi. Sol jıldıń sentyabr ayında 
Rasmus Lerdorf PHP-di keńeytirdi hám qısqa waqıt ishinde PHP atınan shıǵarıldı. 
PHP de qálegen programma jaratıw imkániyatı bar bolıp, birinshi náwbette PHP 
tili server tárepinen atqarılatuǵın skriptler jaratıw ushın paydalanıladı. Endi FI quralı 
retinde jańa programma búgingi kúnde biz bilgen PHP-dıń birpara tiykarǵı 
funksiyaların óz ishine alǵan. Perl sıyaqlı ózgeriwshiler, sırtqı kórinislerdiń 
avtomatikalıq talqini hám HTML sintaksisine kiritilgen. Kodtı HTML faylına 
kirgiziw ushın islep shıǵıwshılar HTML túsindiriwlerinen paydalanıwları kerek edi. 
Bul usıl ápiwayı qabıl etilmegen bolsa da, FI ele de CGI quralı retinde ataqlılıqqa 
eristi, biraq til retinde emes. PHP tili qálegen CGI-skriptlerdiń máselelerin sheshiwge 
hám html formalı maǵlıwmatlardı qayta islewge hámde dinamikalıq túrde html 
betlerdi islep shıǵarıwǵa ılayıq bolıp, PHP tili paydalanılatuǵın basqa tarawlar da bar 
málim. Bul tarawlardı biz tiykarǵı bólekke bólemiz: 

Birinshi taraw boyınsha – bul server tárepinen paydalanatuǵın qollanbalardı 
(skriptlerdi) islep shıǵıw. PHPde bul skriptlerdi islew ushın PHP-parset yaǵnıy php-
skriptlerdi qayta islewshi programma hám web-serverler, skriptler jumısınıń 
nátiyjesin kóriw ushın brauzer hám php-koddı jazıw ushın tekstli redaktorı zárúr 
boladı. PHP diń parseri CGI programmaları yaki server moduli kórinisinde tarqalǵan. 

Ekinshi taraw – bul komandalı qatarlarda orınlawshı skriptlerdi islep shıǵıw 
yaǵnıy PHP járdeminde anıq bir kompyuterdaǵı brauzerge hám web-serverge 
qaramastan orınlanatuǵın skriptlerdi islep shıǵıw múmkin. PHP diń parseri 
komandalı qatarları (
cli, command line interpreter
) interpretatorı dep ataladı. 

---

“ILM-FAN VA TA’LIMDA INNOVATSION YONDASHUVLAR, MUAMMOLAR, TAKLIF VA YECHIMLAR” 
MAVZUSIDAGI 23-SONLI RESPUBLIKA ILMIY-ONLAYN KONFERENSIYASI