“Uzacademia” scientific-methodical journal

Universiteti Nukus filiali 
2
Temurbeklar maktabi Nukus harbiy akademik liceyi
3
Ajiniyoz nomidagi Nukus Davlat Pedagogika Instituti 
 
Kalit so‟zlar
: GIS texnologiya, telekomunikasiya, algoritm, ArcGis, kartografiya 
Bizga ma‘lumki telekommunikatsiya masofadan axborot aloqasi o‘rnatish 
vositasidir. Telekommunikatsiya tarmog‘i deganda aloqani, amalga oshirish, turli 
axboratlarni uzatish va masofadan ma‘lumot almashinuvchini amalga oshirishga 
imkon beruvchi o‘zaro bog‘langan vositalar to‘plami tushuniladi. 
Hozirda telekommunikastiya tizimi sifatida telegraf, telefon, radio, sun‘iy 
yo‘ldoshga assoslangan aloqa, teleke televidinya kompyuter tarmoqlarini sanab o‘tish 
mumkin. 
Quyida gipotetik Nurli shahri axoli soni oluvchi va shaharning rivojlanishi 
munosabatlari bilan shahar telekommunikastiya tizimning geoaxborot modelini 
yaratish va shu asosida turi qarorlar qabul qilish masalasi ko‘riladi. 
Xaritalar geoaxborot ifodalashning eng maqul shakli bo‘lib, kartografik 
modellashtirish esa GAT ning funksiyalaridan biridir. 
Telekommunikastiya tizimining geoaxborot modelini, jumladan kartografik 
modelini yaratish tizimini topologik elementlarini aniqlashtirishdan boshlanadi. 
Topologik elementlar nuqtaviy, chiziqli va poligonal tiplarga bo‘linadi va ular 
orasida ular sirasida terminallar, telekommunikastiya xizmatlari ko‘rsatuvchi 
tashkilotlar, axborot uzatish kabilari va x.k lar kiradi. Jumladan, axborot uzatish 
tipiga qarab simli va simsiz tizimlarga ajraladi. Simli tizimlari axborot tizimlari simli 
yoki optik tolali kabellar orqali uzatiladi, simsiz tizimlarda axborot uzatish radiorele 
yoki sun‘iy yo‘ldoshni aloqa orqali amalga oshiriladi. Axborot kiruvchi yoki 
chiquvchi puktlar terminallar deyiladi. Terminallar sirasiga televizon apparatlari, 
radio, kompyuter klaviaturasi va displeyni kabilar kiradi. 
Shahar telekommunikatsiya tizimini rejalashtirish va ana shu asosida 
loyihalashtirishning geoaxborot tizimiga asosan joriy etilishi quyidagilarni o‘z ichiga 
oladi. 

---

“ILM-FAN VA TA’LIMDA INNOVATSION YONDASHUVLAR, MUAMMOLAR, TAKLIF VA YECHIMLAR” 
MAVZUSIDAGI 23-SONLI RESPUBLIKA ILMIY-ONLAYN KONFERENSIYASI