Uyushgan gap

Pm uyushtiruvchisi vosita sifatida
. 1.Kun qaytgan va bahor kunlarining 
uchdan ikki qismi o’tgan edi. (S.A.) 2.Erta yog’ib o’tgan yomg’ir chang va 
g’uborni yuvib ketgan, daraxtlarning yaproqlari tiniq va toza edi. 3.Paxta dalalarida 
endi salqin kuchaygan, tunggi yellar esar..edi. (Oybek.) 4.Siddiqjon o’ziga bundoq 
savol bermas va bundoq savol xayoliga ham kelmas edi. (A.Q.) 5.Sayyora birinchi, 
ukam ikkinchi ekan. («Tong yulduzi».) 6.Ahmad tikuvchi, Salim bog’da qorovul 
emishmi? 7.Alpomishu Rustamlar sizga yor, Ravshanbek va Avazxonlar madadkor 
bo’lsin. 8.Doklad ishning borishi, munozara esa butunlay boshqa masala haqida.
WPm uyushtiruvchi vosita sifatida
. 1.Yaxshi topib, yomon qopib so’zlar. 
(Maqol.) 2.Onasi o’qisin, opasi ishlasin dedi. (M. Ismoiliy.) 3.Savr oyining 
bulutlari havoda o’kirib, sellar quyib utdi. (Oybek.) 4.Jamshid bittalab, Jahongir 
juftlab sanay boshladi. 5.Nilufar kitob, Feruza jurnal o’qib o’tirardi. 6.Mehnatdan 
do’st, g’iybatdan dushman ortar. 7.Qiziq, Irodani Akbar, Akbarjonni Gulchehra 
sevadi. 8.Seni endi Azroil ham uradi, shayton ham. 9.Uning kelganini na Qurbon 
ota payqadi, na Siddiqjon (A.Q.)
[W] yoki [Pm] kengaytiruvchilari bilan farqlanuvchi uyushgan gaplar.
1.Erta yog’ib o’tgan yomg’ir chang va yomg’irni yuvib ketgan, daraxtlarning 
yaproqlari tiniq va toza edi. 2.Uyg’onganda suyaklari zirqirar, u o’zini lanj tuyardi. 
3.Axmoq horiganini bilmas, ko’sa qariganini. 4.Axmoq qizini maqtar, tentak o’zini 
(maqol). 5.Baland simyog’ochlardagi lampochkalar nuri ham tarvaqaylab ketgan, 
soyasi hovliga tushib turar edi (S. Zunnunova.) 6.Yaxshidan ot qoladi, yomondan 
dod. (Maqol.) 7.Saodatxon jim qolgan, ko’nglida g’azab yonar edi.(«SHarq 
yulduzi».)8.Birniki mingga, mingniki tumanga.(Maqol.) Ko’rinadiki, uyushgan 
gaplarni hosil qilishda uyushtiruvchi vosita muhim mavqega ega. Umumlashtirgan 
holda uyushgan gaplar kesimlari quyidagi xossalarga ega bo’ladi:
Hamma kesimlar bir xil shaklda bo’ladi: 
a) (...[W1] + - gan, ... [W2] + - gan) edi; 

---

b) (...[W1] + -ganday, ... [W2] + - ganday) emish. 
Kesimdagi W ning grammatik shakli har xil bo’ladi: 
a) (...[W] + - gan, ... [W2] + - (a)r-) Pm; 
b) (... [W1] + -(i)b, ... [W2 ]+ - mas) Pm. 
Kesimdagi W ham, Pm ham bir xil, ularning kengaytiruvchilari har xil 
bo’ladi. [.. [W1]+ - gan .. [W2] + -gan] Pm