Uygur, qaqauz, quzey

1.3. Azərbaycanda qaqauzlar haqqında
Əmin Abidin yuxarıda bəhs etdiyimiz məqaləsindən sonra 
qaqauzlar haqqında Azərbaycan mətbuatında ciddi bir yazıya 
rast gəlinmir. 1937-ci ildə milli düşüncəli insanların həbs edil- 
məsi, güllələnməsi və sürgünə göndərilməsi Azərbaycan ay-

---

dınları arasında qorxu, xof yaratmışdı. Həbs və təqiblərdən 
qurtara bilən qələm sahiblərinin heç biri təkrar bu mövzuya 
qayıdaraq həyatını təhlükəyə atmaq istəmirdi.
Azərbaycanda qaqauzlar haqqında yazılara bir də 1960-cı 
illərdən sonra rast gəlinir. Sovet dövründə respublikalar ara- 
sında əlaqələr mərkəzi hökumət tərəfındən tənzimlənirdi. Öl- 
kədə baş verənləri nəzarət altında saxlamaq üçün respublikalar 
arasında sosializm yarışı şərtlərinin yoxlanılması, mədəniyyət, 
incəsənət, ədəbiyyat həftələri, kino festivallar keçirilirdi.
1965-ci ildə Kommunist Partiyası funksionerlərinin rəhbər- 
liyi ilə Moldova Respublikasının bir qrup ədəbiyyat və in- 
cəsənət xadimi Azərbaycanda dostluq həftəsi keçirməyə gəlir- 
lər. Onların arasında qaqauz şairi Dionis Tanasoğlu da olur. 
“Ədəbiyyat və incəsənət” qəzeti həmin günlərin hadisələrini 
işıqlandırarkən Moldova ədibləri ilə yanaşı, qaqauz şairinin də 
“Duyğum” adlı şeirini verir.
Bu, Azərbaycan mətbuatında rast gəldiyimiz yazarı bəlli ilk 
qaqauz şeiridir. Həmin şeirdən bir bənd veririk:
Hanı sənin gəlişin, ey duyğum!
Göstər bana atəşin, ey duyğum!
Alıb yenə üfləyim,
Yoxsa yanar ürəyim, ey duyğum!
(“Ədəbiyyat və incəsənət”, 1965, 4 sentyabr)
Yeddi il keçdikdən sonra “Ədəbiyyat və incəsənət” qəzeti 
yenə də Dionis (Dəniz) Tanasoğlunun bir şeirini çap edir. 
“Sənsizəm” adlı bu şeir də sadəliyi ilə seçilir. Şair deyir: 
...Sənsizəm sanki 
Bülbül nəğməsiz 
Yetim vətənsiz.
...Sənsizəm sanki 
Gündüz günəşsiz 
100

---

Anam vətənsiz.
Kalmışam sənsiz.