Uygur, qaqauz, quzey

(Dağıstan ədəbiyyatı antologiyası, 1959:94-97).
Atqay Akim oğlu Acamatov (Hacıəhmətov) 
(1910, Xa- 
savyurt yaxınlığındakı Endrey kəndi-1998). Əsil adı Acıakab 
olsa da ləqəbi Atkayla məşhurlaşmışdır. Buynaksk şəhərində 
Birinci Pedaqoji Texnikumda oxuyarkən “Yoldaş” qəzetində 
ilk şeirini çap etdirmişdir. 17 yaşında mətbuatda bir şair kimi 
görünməsi ona uğur qazandırmışdır. 1932-34-cü illərdə bir ne- 
çə əsərini çap etdirsə də onu şöhrətləndirən „Tupav“ povesti 
olmuşdur. Moskvadakı M.Qorki adına Ədəbiyyat İnstitutunda 
oxumuşdur. 1934-cü ildə SSRİ Yazıçılar İttifaqı yaradılanda o, 
ilk üzv qəbul edilənlərdən olmuşdur.

---

Ağqvardiyaçılar tərəfindən öldürülən Z. və N.Batırmurza- 
yevlər Dağıstan şair və yazıçıları üçün bir mövzuya çevril- 
mişlər. Atqay da inqilabçı Zeynalabidin anası Umugülsümün 
dilindən „Men öktemmen“ adlı povestini 1940-cı ildə çap 
etdirməklə bolşeviklərin tərənnümçüsü olduğunu isbatlamışdır.
1930-cu illərdə qumuq nəsrinin formalaşmasında və dram- 
çılığının inkişafında onun böyük əməyi olmuşdur. “Ansar”, “Gə- 
linlər”, „Xalqlar dostluğu“ və s. pyesləri vardır. Qumuq Dövlət 
Teatrında “Bulat qapqan“ (Polad tələ), „Ansar“, „Sotav bulan Pa- 
şıyə“, „Ağ göyərçin“ əsərləri səhnəyə qoyulmuşdur. 1937-ci ildə 
o da həbs edilmişdir. Lakin az sonra onu həbsdən azad etmişlər.
15-dən çox kitabı çap olunmuşdur. Onlardan „Yulduzum“, 
“Kumuk tüzde“ (Qumuq düzlərində), “Qaranlıq dağlardan ge- 
niş düzlərə”, “Kobudluğa hücum”,“Sotav bulan Raşıyə”, „Sı- 
ralı qollar“, „Üç yüz tav“ və b. nümunə göstərmək olar.
Nəsr, dramçılıq və poeziya ilə ardıcıl məşğul olan Atqayın 
„Aulda toy“, „Maral buynuzu“, „Aydemir“, „Qızılyar“, „Ra- 
biyat“ və „Sotav bulan Raşıyə“ poemaları daha məşhurdur. 
Moskvanın müxtəlif nəşriyyatları onun kitablarını rus dilinə 
çevirərək çap etmişlər.
Folklor toplamaq, uşaq şeirləri və hekayələri yazmaqla ya- 
naşı, bədii tərcümə ilə də ardıcıl məşğul olmuşdur. A.S.Puş- 
kinin şeirlərini, Nikolay Qoqolun “Taras Bulba” povestini, 
A.Ostrovskinin “Cehizsiz qız” və M.Qorkinin Azərbaycanda 
“Həyatın dibində” adı ilə çevrilmiş pyesini “Yurdsuz insan” 
başlığı altında ana dilinə tərcümə etmişdir.
B.Adil onun “Qocanın sözləri”, “Söhbət” (Bizim nart na- 
ğılları), “Sevirəm yay fəsli, axşam düşəndə”, “Məhəbbətin 
nəğməsi”, “Əkizlər” şeirlərini dilimizə çevirmişdir.