Uygur, qaqauz, quzey

(Literaturadan..., 1979:22).
M.E.Osmanov 1883-cü ildə Peterburqda çap etdirdiyi „Ho-
ra H C K H e
H 
K yM blK C K H e T eK C T bl (C Ö O p H H K H O raH C K H X
H 
K y M b lK - 
c k h x
n e c e H , n p e,zı,a H H H , n o r o B o p o K , n 0 C JT 0 B H iı,)“
kitabına Yırçı 
Kazakın ona nəzmlə yazdığı məktubunu da daxil etmişdir. Şair 
şeir dili ilə həmyerlisini vətənə dönməyə səsləmişdir. Hökumət 
qulluğunda olan, hakim dairələrə yaxın sayılan bir şəxsin belə 
vətənpərvər şeiri universitetin dərs kitabına salması onun 
cəsarətindən və mövzuya ürəkdən bağlılığından xəbər verir. 
Bunu ədibin sonrakı fəaliyyəti də təsdiqləyir.
Şair Kazan şəhərində olarkən cədidçilərin - yenilikçilərin 
təsiri ilə sadə və aydın dillə xalqı təhsilə çağıran, sosial məsə- 
lələri gündəmə gətirən, alkoqollu içkilərdən uzaq durmağı nə- 
sihət edən, igidliyi, qəhrəmanlığı öyən şeirlər yazır. „Nəsihət“ 
adlı kitabını da 1889-cu ildə Kazan şəhərində çap etdirmişdir. 
Onun lirik-romantik səpgili “Gülqız”, eləcə də „Şavxalın qa- 
lası“ və b. əsərləri klassik Doğu şairlərinin işlətdiyi təşbih və 
istiarələrlə zəngindir.
Bolşeviklərin azsaylı xalqlara verdiyi mədəni imtiyazlardan 
yararlanan qumuq ziyalıları şairin ölümündən 22 il sonra -
1926-cı ildə Buynakda “Mahammat apendi Osmanovun şeirlər 
məcmuəsi” adlı kitabı çap olunmuşdur. 
(Ahmedov Ahmed,
2004:309). 
Lakin kitaba şairin şeirlərinin hamısı daxil edilmə- 
mişdir. Sovet ideologiyasına uyğun gəlməyən bir sıra əsərləri 
nəşrdən kənarda qalmışdır.
Sovetlər Birliyi çökdükdən sonra yenidən M.E.Osmanovun 
həyat və yaradıcılığına, elmi və ictimai fəaliyyətinə diqqət art- 
mışdır.
Yırçı Kazakla M.E.Osmanov çağdaş olduqlarından yaradıcı- 
lıqlarında bir yaxınlıq vardır. İkisi də cəmiyyətdəki nöqsanları,

---

ayrı-ayrı adamların çatışmazlıqlarını poetik dillə tənqid edib 
onu islaha çalışmışlar. Aralarındakı fərq ömür yollarının ay- 
rılığı və birinin bu mövzuda çox, o birinin az yazmasından o 
yana keçmir. Yırçı Kazakın şeirlərini ilk dəfə toplayıb nəşr 
etdirən də M.E.Osmanov olmuşdur. Lakin Sovet dönəmində 
bir çox araşdırıcılar ideoloji nədənlərdən bu iki sənətkarı qarşı 
qarşıya qoymuş, Yırçı Kazakı sanki bununla daha böyük 
göstərməyə çalışmışlar.