Uygur, qaqauz, quzey

(Irəvan, 1996:171).
Daha sonrakı dövrlərdə isə bu bölgə Səfəvi və Osmanlı 
savaşlarında əldən-ələ keçir. Osmanlılar bu bölgəni təkrar zəbt 
etdikdə, yəni 1728-ci ildə vergi dəftərini yeniləşdirirlər.
Bölgənin tarixini öyrənən araşdırıcı Əziz Ələkbərli yazır: 
“İrəvan əyalətinin müfəssəl dəftəri”ndə (1590) Karni nahiyə- 
sinin Qaqauz kəndi, “İrəvan əyalətinin icmal dəftəri”ndə 
(1728) isə həmin nahiyənin Kafavus kəndi kimi qeydə alınmış- 
dır, lakin dəftəri çapa hazırlayanlar kəndin adını düzgün oxuya 
bilmədiklərindən Kafavus adından sonra sual (?) işarəsi qoy- 
muşlar. Kənddə Həsən adlı şəxsin timarından dövlətin müxtəlif 
vergilər şəklində ildə 3.000 ağca gəlir götürdüyü də həmin 
bəlgədə göstərilmişdir.
İ.Şopen (1832) isə Kakavus adını Gəmibasar mahalınm kənd- 
ləri siyahısında vermişdir ki, bu da onun 1826-1829-cu illərdə

---

Rusiya-İran, Rusiya-Osmanlı savaşları zamanı böyük dağıntılara 
məruz qalmasından irəli gəlirdi” 
(Ələkbərli Ə., 2002:449).
Əziz Ələkbərli Budaq Budaqov və Qiyasəddin Qeybulla- 
yevin Qaqauz toponimini Orta Asiya türklərinin dillərindəki 
“qala xarabalığı” anlamında “kaka” sözündən və yunan dilin- 
dəki “us” şəkilçisindən ibarət olması fıkri ilə razılaşmır. Onun 
fıkrincə, adın hər iki komponenti türk dilindədir. Fikrini də 
belə izah edir: “ ...burada söhbət Qaqauz (Qaqa-uz, yəni “ata 
uz”, “böyük uz”) türklərinin adından gedə bilər və getməlidir. 
Qərbi Azərbaycan ərazisində uz tayfasınm adı ilə bağlı topo- 
nimlərə nə qədər tez-tez rast gəlinməsi barədə bu kitabın I cil- 
dində, Vedibasar mahalı ərazisindəki bəzi kəndlərdən (Kotuz, 
Küsüs, Heyranus, Hakıs və s.) danışarkən ətraflı bəhs etmişik. 
Bununla belə, bir daha xatırlatmaq istəyirik ki, toponimlərdəki 
uz komponenti bir necə anlam daşıya bilər: 1. əski türk tayfa- 
larından olan uz tayfasınm adını; 2. tərəf, yan anlammı; 3. türk 
dillərindəki “dərə” anlammı; 4. cəm şəkilçisi kimi.
Son olaraq xatırladırıq ki, “İrəvan əyalətinin müfəssəl dəf- 
təri”ndə (1590) Kavis adlı kəndi, İ.Şopendə (1832) isə Kavus- 
dar (Gavuslar -Ə.Ə.) adlı monastır da qeydə alınmışdır ki, biz 
bütün bu toponimləri eyniköklü hesab edirik”