Uygur, qaqauz, quzey

Xasan Appayev (Appalanı) 
(1904, İndiki Kuban quberni- 
yasının Kart Curt kəndi - 1938). Kəndli ailəsində doğulan Xa- 
san Sov.İKP Qaraçay-Çərkəz vilayət partiya komitəsinin katibi 
vəzifəsinədək yüksəlmişdir. İxtisasca mühəndis olan, Novoçer- 
kassk Politexnik İnstitutunu bitirən Xasan Appayev “Tavlu 
carlıla” qəzetində ardıcıl ictimai-siyasi məzmunlu məqalələr 
yazmaqla yanaşı, bədii yaradıcılıqla da məşğul olmuşdur.
Qaraçay-malkarlarda ilk çoxcildlik roman müəllifı kimi 
tanınan Xasan Appayev “Qara sandıq” əsərində xalqının ço- 
xillik tarixini bədii dillə təsvir etməyə çalışmışdır. O, realist 
nəsr nümunəsi yaratmaq istəsə də romanında xalqının folklo- 
rundan geniş bəhrələnməsi əsərə marağı daha da artırmışdır. 
1937-ci ildə xalq düşməni adı ilə həbs olunması “Qara sandıq” 
romanının nəşrini dayandırmış və əsərin son cildinin məhv 
edilməsinə səbəb olmuşdur.
Kerim Otarov (Otarlanı) 
(1912, Kabarda Malkar Respub- 
likasının Kirxojan kəndi (indiki Tırnavuz şəhəri)- 1974). Kənd- 
də orta məktəbi bitirdikdən sonra Nalçik şəhərində pedaqoji 
texnikumda oxumuşdur. Gənc yaşlarında yaradıcılığa başlayan 
Kerim 1936-cı ildə SSRİ Yazıçılar İttifaqına üzv qəbul edil- 
mişdir. 1938-ci ildə Nalçikdə “Nazmula bla cırla” (“Şeirlər ilə 
nəğmələr”) kitabını çap etdirmiş və SSRİ Yazıçılar İttifaqı 
Kabarda-Malkar şöbəsinə başçılıq etmişdir. 1941-ci ildə qar- 
daşları ilə birlikdə savaşa yollanmışdır. Savaşda iki qardaşını

---

və bir ayağını itirən gənc şair 1943-cü ildə sinəsində “Qırmızı 
ulduz“ ordeni və bir neçə medalla vətənə dönsə də, sürgündən 
qurtula bilməmişdir. Ailəsi ilə birlikdə Frunzedə (indiki Biş- 
kək) sürgün həyatını yaşayan şair xalqının vətənə dönməsi uğ- 
runda mübarizəyə başlamış, Stalinə məktub yazaraq xalqına 
qarşı edilən haqsızlıqların qarşısının alınmasını xahiş etmişdir.
Şair sürgün illərində də həvəsdən düşməmiş, bədii yaradıcı- 
lıqla məşğul olmuşdur. “Jolla“ (“Yollar”) adlı şeirlər kitabını 
1956-cı ildə Frunze şəhərində çap etdirmişdir.
Vətənə döndükdən sonra şair bədii yaradıcılıqla məşğul ol- 
maqla yanaşı, dilmanclıq da etmiş-rus klassiklərinin əsərlərini 
ana dilinə çevirmiş, dərsliklər yazmış, “Şuyokluk“ adlı jurnala 
redaktorluq etmiş, bədii yaradıcılıqla yanaşı, coşğun ictimai- 
siyasi fəaliyyət də göstərmişdir. Şairin sağlığında ana dilində 
və rusca 11 kitabı çap olunmuşdur.