ЎҚув қЎлланма ўзбекистон Республикаси Президенти ҳузуридаги Давлат бошқаруви

Давлат хизматчиларининг юридик жавобгарлиги деганда хизматчиларнинг қонунга хилоф 
қилмишига нисбатан қонун ҳужжатларида назарда тутилган у ёки бу турдаги жазо чораларини қўллаш 
тушунилади
1
. 
Жавобгарлик қонун талаблари бажарилмаганда, хизмат интизомини бузганда, хизмат вазифалари 
бажарилмаганида ёки лозим даражада бажарилмаганида ёхуд совуққонлик билан қаралганда, давлатга, 
жамоат бирлашмаларига моддий зарар етказилганда, фуқароларнинг ҳуқуқлари ва қонуний манфаатлари 
бузилганда вужудга келиши мумкин. Бу жавобгарликнинг субъекти давлат хизматчиси бўлади.
Давлат хизматчиларининг жавобгарлиги принципи Конституцияда ҳам акс этган. Конституциянинг 
2-моддасидаги “Давлат органлари ва мансабдор шахслар жамият ва фуқаролар олдида масъулдирлар”, 
15-моддасида мансабдор шахсларнинг қонунларга мувофиқ иш кўришининг белгиланиши ҳам 
жавобгарликнинг Конституциявий асосидир.
Давлат хизматчилари жавобгарлигининг асосларидан бири – бу фуқароларнинг ҳуқуқлари ва қонуний 
манфаатларининг бузилишига олиб келадиган ҳаракат ёки ҳаракатсизликдир. Жумладан, Ўзбекистон 
Республикасининг 1995 йил 30 августда қабул қилинган «Фуқароларнинг ҳуқуқлари ва эркинликларини 
бузадиган хатти-ҳаракатлар устидан судга шикоят қилиш тўғрисида»ги қонуннинг 1-моддасига биноан 
ҳар бир фуқаро давлат органлари, корхоналар, муассасалар, ташкилотлар, жамоат бирлашмалари, 
фуқароларнинг ўзини-ўзи бошқариш органлари ёки мансабдор шахсларнинг ғайриқонуний хатти-
ҳаракатлари (қарорлари) билан ўз ҳуқуқлари ёки эркинликлари бузилган деб ҳисобласа, шикоят билан 
судга мурожаат қилиш ҳуқуқига эга
2
.
Давлат органлари, корхоналар, муассасалар, ташкилотлар, жамоат бирлашмалари, фуқароларнинг 
ўзини-ўзи бошқариш органлари ёки мансабдор шахсларнинг судга шикоят қилишга лойиқ коллегиал ёки 
якка тартибдаги хатти-ҳаракатлари (қарорлари) жумласига:
1
Хожиев Э., Хожиев Т. Маъмурий ҳуқуқ. –Т.: “Фан ва технология”, 2008. Б.241.
2
Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг Ахборотномаси. 1996. №9.
Давлат хизматида жавобгарлик
4.5.
u
фуқаронинг ҳуқуқлари ва эркинликларини бузган;
u
фуқаронинг ўз ҳуқуқлари ва эркинликларини рўёбга чиқаришига монелик туғдирган;
u
фуқаро зиммасига қонунга хилоф равишда қандайдир мажбурият юклатилишига сабаб бўлган хатти-
ҳаракатлар (қарорлар) киради.

---

82
IV БОБ. ДАВЛАТ ХИЗМАТИНИ 
ЎТАШ
Мамлакатимиз қонунчилигида давлат хизматчиларига нисбатан интизомий, маъмурий, жиноий ва 
моддий жавобгарлик белгиланиши назарда тутилган.