ЎҚув қЎлланма ўзбекистон Республикаси Президенти ҳузуридаги Давлат бошқаруви

б) ҳуқуқни ўзгартирувчи; 
в) ҳуқуқни бекор қилувчи фактларга бўлинади.
Юқоридагиларга асосланадиган бўлсак, давлат-хизмат муносабатлари давлат хизмати жараёнида 
вужудга келади, муносабатнинг мажбурий иштирокчиси сифатида давлат (давлат органи, давлат 
хизматчиси) намоён бўлади, муносабат иштирокчиларининг ҳуқуқ ва мажбуриятлари муносабат турини 
белгилаб беради. 
Ҳуқуқий муносабатлар ҳуқуқий нормаларда назарда тутилган шароитлар мавжуд бўлганида вужудга 
келади. Ҳуқуқий нормалар бевосита муносабатларни вужудга келтирмайди, балки ҳуқуқий муносабатлар 
вужудга келишининг шартларини, ҳолатларини ва мезонларини белгилаб беради. Юридик фанда бу – 
юридик фактлар бўлиб, норма талабидан келиб чиққан ҳолда томонлар ўртасида маълум бир ҳуқуқий 
муносабатни вужудга келтирувчи ҳолатлардир.
Юридик фактлар ҳуқуқий муносабатларнинг зарурий шарти, аниқ талаби сифатида майдонга чиқади.
Жамиятда турли-туман ҳолатлар ва шарт-шароитлар мавжуд бўлиб, уларнинг ҳаммаси ҳам юридик 
факт бўлиб ҳисобланмайди. Муайян ҳодиса ва ҳолатларни юридик факт деб эътироф этиш, давлатнинг 
хоҳиш-иродасига боғлиқ. Юридик фактлар нафақат ҳуқуқий муносабатларни вужудга келтириш, балки 
ўзгартириши ёки бекор қилиши ҳам мумкин. 
Юридик фактлар ҳуқуқий норма билан ҳуқуқий муносабат ўртасидаги боғловчи восита ҳисобланади.
Демак, юридик фактлар турлича бўлиши мумкин, яъни келиб чиқадиган ҳуқуқий оқибатларга кўра улар: 
Давлат-хизмат муносабатлари ҳаракатлар ва ҳодисалар сингари юридик фактлардан вужудга келиши, 
ўзгариши ёки бекор бўлиши мумкин.
Ҳаракатлар – бу ҳуқуқ субъектлари томонидан ўз хоҳиш-иродаларини ифодалашнинг натижасидир. 
II БОБ. ДАВЛАТ-ХИЗМАТ МУНОСАБАТЛАРИ

---

33
ДАВЛАТ ХИЗМАТИ
а) қонуний ҳаракатлар – ҳамма вақт ҳуқуқий нормалар талабига мос келади. Бунда 
юридик факт сифатида муносабат иштирокчиларининг қонунга мувофиқ ҳаракати 
намоён бўлади.
Қонуний ҳаракатлар ўз навбатида икки кўринишга эга:
u
давлат органларининг ҳуқуқий актларни қабул қилишга қаратилган ҳаракатлари; 
Ҳуқуқий актлар норматив ёки якка (индивидал, маъмурий) актларга бўлинади. Ҳуқуқий 
актларда қонунга мувофиқ ҳаракатлар муайян ҳуқуқий оқибатларни вужудга келтиришни 
назарда тутиб содир этилади. Бундай ҳаракатларда ҳуқуқ ва мажбуриятларнинг вужудга 
келиши, ўзгариши ёки бекор бўлишига қаратилган ирода ифодаланади;
u
юридик хатти-ҳаракатлар (масалан, давлат органи томонидан юридик шахснинг давлат 
рўйхатига олиниши, мансабдор шахс томонидан фуқаро мурожаатининг кўриб чиқилиши 
ва ҳ.к.лар);