ЎҚув қЎлланма ўзбекистон Республикаси Президенти ҳузуридаги Давлат бошқаруви

Жиноий жавобгарлик. Ўзбекистон Республикасининг 22 сентябрь 1994 йилда тасдиқланган Жиноят 
кодекси
1
нинг 14-моддасига биноан Жиноят кодекси билан тасдиқланган, айбли ижтимоий хавфли 
қилмиш (ҳаракат ёки ҳаракатсизлик) жазо қўллаш таҳдиди билан жиноят деб топилади. Ушбу Кодекс 
билан қўриқланадиган объектларга зарар етказадиган ёки шундай зарар етказиш реал хавфини келтириб 
чиқарадиган қилмиш ижтимоий хавфли қилмиш деб қаралади.
Жиноят содир этилганликда айбдор давлат хизматчилари ҳам, фуқаролар каби, суд ҳукмига мувофиқ 
жиноий жазога тортилишлари мумкин.
Ўзбекистон Республикаси Жиноят Кодексининг “Ҳокимият, бошқарув ва жамоат бирлашмалари 
органларининг фаолият тартибига қарши жиноятлар” бўлимининг 15-бобида бошқарув тартибига қарши 
жиноятлар акс этган бўлиб, давлат хизматчиларининг жиноий жавобгарлиги асосан: ҳокимият ёки мансаб 
ваколатини суиистеъмол қилиш (205-модда); ҳокимият ёки мансабдор ваколати доирасидан четга чиқиш 
(206-модда); мансабга совуққонлик билан қараш (207-модда); ҳокимият ҳаракатсизлиги (208-модда); 
мансаб сохтакорлиги (209-модда); пора олиш (210-модда); пора бериш (211-модда); пора олиш беришда 
воситачилик қилиш (212-модда) ва бошқалардан юзага келади.
Жиноятларни айримларигина фақат давлат хизматчиси, яъни мансабдор шахс томонидан содир 
этилади. Бу ҳақда жиноят қонуни моддаларида аниқ кўрсатилган масалан: 193, 194, 195, 205, 206, 207, 
208, 209, 210-моддалари давлат хизматини амалга ошириш фаолиятидан келиб чиқади, бу жиноятларда 
давлат хизматчиси бўлмаганлар айбланмайди, яъни бу жиноятлар субъекти фақат мансабдор шахслар 
бўлади.
Ўзбекистон Республикасининг Жиноят кодекси “
мансабдор шахс” тушунчасига қуйидагича таъриф 
беради: мансабдор шахс – “ташкилий - бошқарув ёки маъмурий-хўжалик ваколатлари берилган ва масъул 
мансабдор шахс аломатларига эга бўлмаган шахс”. 
Масъул мансабдор шахс сифатида Ўзбекистон Республикасининг Жиноят кодекси қуйидагиларни 
эътироф этган: