ЎҚув қЎлланма ўзбекистон Республикаси Президенти ҳузуридаги Давлат бошқаруви

42
а) ёшга қараб (масалан, фуқароларнинг ҳарбий хизматни ўташи 18 ёшдан 
бошланади);
б) мансабни эгаллаганлик ҳолатига қараб (масалан, давлат-ҳокимият ваколатлари 
фақатгина ҳуқуқий нормалар билан ваколат берилган шахслар томонидан амалга 
оширилади);
в) ҳуқуқларни амалга ошириш ва мажбуриятларни бажаришнинг ҳуқуқий тартибига қараб 
(масалан, фавқулодда ҳолатларда шахсларнинг ҳуқуқлари чеклаб қўйилган бўлиши 
мумкин);
г) рўйхатга олиш ёки бошқа маъмурий жараёнларни олиб бориш натижасига қараб. 
Демак, шахсларнинг ҳуқуқ субъекти сифатида намоён бўлиши ва ҳуқуқий муносабатларда иштирок 
этиши кўп жиҳатдан ҳуқуқ лаёқати ва муомала лаёқатининг мавжудлигига боғлиқдир.
II БОБ. ДАВЛАТ-ХИЗМАТ МУНОСАБАТЛАРИ

---

43
ДАВЛАТ ХИЗМАТИ
III
БОБ
ДАВЛАТ ХИЗМАТЧИЛАРИНИНГ
ҲУҚУҚИЙ МАҚОМИ
Давлат хизматчиси ўзининг маъмурий-ҳуқуқий ваколатини бажарар экан, эгаллаб турган мансаби ва 
мақом деб аталувчи мавқеи билан давлат ва жамиятга хизмат қилади. Мақом давлат хизматчисининг 
имкониятларини бирлаштиради ва ўзида мужассамлаштиради. Бунда у давлат тизими хизматининг муҳим 
қисми сифатида намоён бўлади. 
“Мақом” (лотинчада status – мавқе, мансаб) тушунчаси ижтимоий маънода қуйидагиларни 
англатади:
1)
шахснинг, давлат органлари ёки ташкилотларнинг ҳуқуқий ҳолатини белгилайдиган ҳуқуқ ва 
мажбуриятларнинг мажмуи; 
2)
инсоннинг давлат ва жамият томонидан ўрнатилган мажбурий ва мумкин қадар одоб-ахлоқ 
меъёрлари; 
3)
инсоннинг жамиятда белгиланган ҳуқуқ ва мажбуриятларига нуқтаи назари;
4)
 
ижтимоий одоб-ахлоқ шакли ва 
5)
ижтимоий ўрни.
Давлат хизмати – инсонларнинг жамиятга фойдали энг муҳим ва зарур касбий фаолиятларидан бири. 
Жамиятга фойдали малакали касб сифатида давлат хизмати, эгалик қилувчига мақомининг ижтимоий муҳим 
аҳамиятли параметрларини белгилайди. Фаолиятнинг хизмат характери меҳнат моҳиятини англатади. 
Фаолиятнинг бу тури давлат ҳокимияти органлари тизимида қатъий бириктирилган мақом кўрсатмалари 
билан татбиқ этилади.