Ўқув фанининг долзарблиги ва олий касбий таълимдаги ўрни

 
Pul multiplikatori va uning mohiyati. 
 
Pul bazasi (yuqori-kuchga ega pullar) muomaladagi pullar C qo‘shilgan bank tizimidagi umumiy zaxira R ga 
teng bo‘ladi. Pul bazasi MB quyidagicha ifodalanadi:
MB = C + R 
Federal Zaxira 100 miilion $ mablag‘ni 100 million $ qiymatdagi qimmatli qog‘ozlarga ayirboshladi, va
uning buxgalteriya yozuvi quyidagicha bo‘ladi:
Ushbu holatda ochiq bozor siyosatining sof ta‘siri shundaki, zaxiralar o‘zgarmas bo‘lsa, muomaladagi pullar 
ochiq bozordagi sotib olish tufayli $100 millionga ko‘payadi. Natijada, ochiq bozordagi savdo tufayli pul bazasi $100 
millionga ko‘payadi, zaxiralar esa yo‘q.Tahlil shuni ko‘rsatadiki, ochiq bozordagi savdoning zaxiralarga ta‘siri 
obligatsiyalarni sotuvchining o‘z daromadini depozitda yoki pul ko‘rinishida saqlashiga bog‘liq bo‘ladi. Agar 
daromad pul ko‘rinishida saqlansa, ochiq bozorning zaxiralarga hech qanday ta‘siri bo‘lmaydi; agar daromad 
depozitda saqlansa, zaxiralar ochiq bozordagi savdo miqdoricha ko‘payadi.Shunga qaramay, obligatsiyalarni sotuvchi 
o‘z daromadini xoh pul ko‘rinishida saqlasin, xoh depozitda, ochiq bozorning pul bazasiga ta‘siri doimo bir xilda 
bo‘ladi (pul bazasi sotuv miqdorida ko‘payadi). Ochiq bozor sotuvining zaxiralarga ta‘siri uning pul bazasiga 
ta‘siridan ko‘ra bir muncha noaniqdir.Ochiq bozor sotuvi. Agar Federal Zaxira $100 millionlik obligatsiyalarini 
banklarga yoki nobank shaxslarga sotsa, pul bazasi $100 millionga kamayadi. Masalan, Federal Zaxira 
obligatsiyalarini jismoniy shaxslarga naqd pulga sotadigan bo‘lsa, sotib oluvchilar $100 million mablag‘larini $100 
millionlik qimmatli qog‘ozga almashtiradi. Va uning buxgalteriya yozuvi quyidagicha bo‘ladi: 100 million dolarlik 
miqdordagi obligatsiyalarning ochiq bozor operatsiyalari orqali sotilishi natijasida zaxiralar doimiy holda saqlanadi 
deb faraz qilinsada, pul bazasining tang miqdorlarda kamayib borishiga erishiladi. Obligatsiyalarning xaridorlari 
banklar sanalganda, yoki sotib oluvchilar mahalliy bankda chekli deposit hisobraqamiga ochilgan cheklar orqali 
obligatsiyalarni sotib olish uchun pul to‘lovlarini amalga oshirish jarayonida T korinishdagi buxgalteriya 
hisobraqamlari ustidan nazoratni amalga oshirish pul bazasida 100 million dollar miqdordagi kamayishga sabab 
bo‘ladi. Shu bilan bir qatorda, kamayish darajasi sodir bo‘lib turadi, chunki zaxiralar darajasi 100 milion dollargacha 
tushib boradi.Ochiq bozor savdolari va xaridlari tahlilidan quyidagi xulosa kelib chiqishi mumkin: Pul bazasi bo‘yicha 
ochiq bozor operatsiyalarining natijasi zaxiralarga oid bo‘lgan natijalarga qaraganda ancha aniqroq tasavvur qilinadi
. 

---

Shuning uchun Federal Zaxira Tizimi pul bazasini ochiq bozor operatsiyalari orqali samaraliroq tartibga sola oladi, 
chunki bunda natijaga zaxiralarni nazoratga olish orqali erishish samarasiz sanaladi.
Ochiq bozor operatsiyalari davlat obligatsiyalari singari boshqa aktivlar shaklarida ham amalga oshirilishi 
mumkin va bunda ham shu kabi operatsiyalar pul bazasiga bir xil ta‘sir eta oladi.