ЎҚув адабиёти овқатланиш гигиенаси фани бўйича ўҚув қЎлланма профессор Г. И. Шайхова таҳрири остида

ЯХНА ИЧИМЛИКЛАРНИ ОРГАНОЛЕПТИК КЎРСАТКИЧЛАРИНИ БАҲОЛАШ
Ташқи кўриниш. Ичимликларнинг ташқи кўринишини ташқи шиша идиш ёки бочканинг қадоқланишига, тамғаси ва ёрлиғига эътибор берилади.
Тиниқлиги, ранги ва таъми. Махсус ёруғлик экранида шиша идишнинг ўзида ичимлик рангини хиралаштирувчи қўшимча бирикмалар борлиги ёки йўқлигии аниқланади, шундан сўнг шиша идиш очилиб ичимликнинг ҳиди аниқланади ва ярми кимёвий текшириш учун олинади.


ЯХНА ИЧИМЛИКЛАРНИ ФИЗИК-КИМЕВИЙ КЎРСАТКИЧЛАРИНИ БАҲОЛАШ
Сақланиш муддатини аниқлаш. Намуна 20 ^оС ли термостатга жойлаштирилади, бир неча кун шу холатда сакланади, хар куни ичимлик холати кузатиб борилади (чукма тушиши ёки хиралашиш). Агар чукма ёки хиралашиш пайдо булса вакт езиб куйилади (пайдо булган кун).
Зичлиги аниқлаш. Ичимликнинг каттиклиги таркибида курук моддаларнинг микдори билан белгиланади, асосий кисмини шакар ташкил этади.
Ичимлик СО₂ газидан чайқатилиб озод қилинади ва пахта орқали филтрланади ҳамда 250 мл.ли цилиндр идишга солинади. Цилиндр ичига шакар миқдорини аниқлаш мосламаси туширилади. Мослама тебраниши тўхтагач мосламанинг юқори кўрсаткичи орқали зичлиги аниқланади. Зичлик 20 ⁰С ҳароратда аниқланади. Агар ичимлик ҳарорати паст ёки юқори бўлса у ҳолда ҳарорат иситиб ёки совутиб 20 ⁰С га келтирилади.
Бундан ташкари ичимлик зичлиги рефрактометр ёрдамида ҳам аниқланади.
Кислоталиги аниқлаш. Ичимлик яхшилаб чайқатилиб СО₂ газидан озод қилинади. Мора пипеткаси ёрдамида 10 мл ичимлик олинади ва 100 мл.ли колбага солинади. Устидан 50 мл дистилланган сув солинади ва колба қайнагунча қиздирилади. Кейин устига 2-3 томчи 1 % ли фенолфталеиннинг спиртдаги эритмаси солинади ва пушти ранг хосил бўлгунча титрланади.
а х 100
Х = -----------------,
10 х 10

Бу ерда : Х – ичимлик кислоталилиги; а – мл микдори; 100 – 100 мл ичимлик; 10 – 0,1 н.ли ўйувчи натрий эритмаси, 10 – титрлаш учун олинган ичимлик микдори мл.