Utepbergenov Farxad

İjtimoiy tashkilotlar. 

 Xwjalikning turli xilda bwlishi Wrta Osiё va Qozog’iston xalqlarining 

ijtimoiy munosabatlariga sham wz tasirini kwrsatib uning xilma-xil bwlishini 

taminlaydi. Xususan wtroq deshqonchilik asholisi miloddan avvalgi III ming 

yillikda  (jez davrida) vujudga kelgan. Toifaviy munosabatlar shakllanib miloddan 

avvalgi 1 ming yillikda dastlabki davlatlar shakillangan. Kwchmanchi 

---

 

19

chorvadorlarning doimiy yurishlari va xududga kelib joylashuvlari natijasida 

wziga xos ijtimoiy munosabatlar vujudga keladi. Natijada toifaviy jamiyatning 

shakllanishi sham xududning turli qismida turlicha davrda bwlgan. Umuman 

tadqiqotchilar voshalar asholisi ijtimoiy munosabatlarini patriarxal-feodal tip 

sifatida kwrsatishadi. Wz navbatida kwchmanchilar jamiyatidagi tabaqalanish 

sham kuchayib, minglab chorva molli boylar bilan bir qatorda 20-30 bosh molli 

asholi kwpchilikni tashkil qilgan. Jamoada kambag’al, batrak, chwponlar, 

xizmatchilar gurushi sham shakllangan. Qozoqlardagi «oqsuyak» xon, sultonlar  

ёki «qorasuyak», qolgan asholi ushbu jaraёnning yakuni deyish mumkin. 

Qirg’izlarda  oliy toifa manak, turkmanlarda -ig deb atalgan. 

 Chorvadorlar 

shaёtiga katta tasir qiladigan narsalardan biri «udum»lar 

tartibi bwlib, mulkiy tabaqalanish davrida vujudga kelgan udumlardan 

kambag’allarni (shatto qarindoshlari bwlsa sham) wz foydalariga ishlatish uchun 

foydalanilgan.