Усмонхон алимов

 
Усмонхон Алимов

143
ларига қараб тайёргарлик кўрадилар. Таклиф этилган 
жойга борган киши биродарининг кўнглини олган, 
бор маса, ранжитган бўлади. Айтмаса ҳам бориладиган 
бўлса, хижолатпазлик бўлиб қолиши мумкин. Энди жа
­
ноза масаласига келсак, унга қўни­қўшнидан эшитиб 
ҳам борилаверади, чунки жаноза одамларга номма­ном 
айтилмайди. Бошига мусибат тушган биродарининг 
кўнглини сўраш, марҳумнинг жанозасида иштирок 
этиш вожиб амаллардандир.
Инсонлар одат қилган ва урф бўлган бай рам лар 
билан қутлаш. 
Дайламий Ибн Аббосдан (розияллоҳу 
анҳу) ри воят қилади. «Ким биродарига жу ма (намози)дан 
қайтаётганида йўлиқса: “Аллоҳ биздан ва сиздан (ибо
­
датларимизни) қа бул қилсин”, десин». “Са ҳиҳ” кито бида 
келтири лишича, Талҳа Каъб ибн Моликни Аллоҳ тавба
­
сини қабул қилгани билан қут лади.
Дўст ва қадрдонларга байрамларда ҳадя
(совға) 
улашиш. 
Имом Табароний “Авсат” китобида Пайғам ба­
ри миздан (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) ривоят қилади. 
У киши: “Ўзаро ҳадя (совға) улашинглар, бир­би рингиз­
га муҳаббатли бўласиз”, дедилар. Яна Таба ро ний “Авсат” 
китобида Ойша онамиздан (розияллоҳу анҳо) ривоят 
қилади: Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): “Эй 
мўминларнинг аёллари, ўзаро ҳадя улашинглар, гар
­
чи қўйнинг бир оёғини бўлса ҳам. Чунки у дўстлик (му­
ҳаббат)ни пайдо қилади ва гина­кудурат (наф рат)ни кет
­
кизади”, дедилар.
Имом Молик “Муватто” китобида ривоят қилади:
Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): “Ўзаро қўл 
ушлаб кўришинглар, нафрат кетади, ўзаро ҳадя улашинг­
лар, бир­бирингизга муҳаббат пайдо бўлур ва ғазаб (наф­
рат) кетади”, дедилар.
Дўстлик иплари ўзаро қўшничиликда, сафарда, иш жо­
йида, мактабда, маҳаллада, талабалик йилларида, ҳатто 
кутилмаган воқеа­ҳодисалар туфайли боғла ниши мум
­
кин. Ҳамма гап дўстликни қадрлаш ва сақлаб қолишда.
www.muslim.uz

---

144
Оилада фарзанд тарбияси
Имом Табароний ривоят қилади. Расулуллоҳ (сол­
лаллоҳу алайҳи ва саллам) билан бир саҳоба ик ка ла ла­
ри уловда кетаётиб (чакалакзор) дарахтзорга кирди лар. 
Ва у ердан иккита ёғоч кесиб олдилар. Бири эгри, бири 
тўғ ри. Шунда Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) 
тўғрисини ҳамроҳ ла рига бердилар. У: “Ё Аллоҳнинг ра
­
сули, сиз тўғриси (яхшисига) ҳақлисиз”, деди. Расулуллоҳ 
(соллаллоҳу алайҳи ва саллам): “Йўқ, эй фалончи, ҳар бир 
дўст (ҳамроҳ) дўстига масъулдир, гарчи бир кун, бир соат 
ҳамроҳ бўлса ҳам”, дедилар.
Робеъ ибн Абу Абдураҳмон: “Сафарда мурувват (сахо
­
ват) бор”, деди. Сафардаги мурувват дегани – егуликлар
­
дан қарашиш, ширин суҳбат қуриш, ҳамроҳини камсит
­
масликдир. Шунинг учун ҳам халқимизда дўстни қуда 
бўлиб, қўшни бўлиб, сафарда ҳамроҳ бўлиб синайсан, де
­
ган ҳикмат бор. Буни болаларга, ёшларга уқтирмоқ зарур.
“Юз марта эшитишдан бир марта кўрган афзал”, де
­
ган мақол бор. Дўст танлаш, дўстлик одобини сақ лаш да, 
дўсту биродар қадр­қимматини жойига қў йиш да ота­она 
ва катталарнинг ибрати ҳам ёшларга на муна бўлади.
Бола оқ­қорани таний бошлаганиданоқ унга дўст ҳақи­
даги тушунчаларни сингдириб бориш муҳимдир. “Дўст­
сиз бошим – тузсиз ошим”, дейди халқимиз. Қабилалар, 
жамиятлар, давлатлар дўстлик билан камол топган, ен
­
гилмас кучга, қудратга эга бўлган. Дўстлик ўзаро меҳр­
муҳаббатдан, бир­бирига ихлос ва вафодан, фақат ўзини 
эмас, ўзгаларни ҳам меҳрибонлик, ғамхўрлик билан ўй­
лашдан қоим бўлади.
www.muslim.uz

---