Усмонхон алимов

 
Усмонхон Алимов

139
Ҳабиб ибн Шаҳид: “Эй ўғлим, фақиҳларга ва олим
­
ларга эргаш, улардан илм ўрган ва одобларидан олгин, 
чунки бу менга кўп ҳадисдан маҳбуброқ”, деди.
Мухаллад ибн Ҳусайн бир куни Ибн Муборакка: “Биз 
кўп ҳадисдан кўра кўп одобга муҳтожроқмиз”, деди. Баъ
­
зи салафлар фарзандларига: “Одобдан бир боб ўрганиш 
етмиш боб илм ўрганишдан яхши роқ дир”, деб таълим 
берган.
Суфён ибн Уйайна: “Расулуллоҳ (соллаллоҳу алай ҳи ва 
саллам) катта мезондирлар. Нарсаларнинг у ки ши хул­
қига, сийратига ва йўлига мувофиқ келгани ҳақ ва уларга 
мувофиқ келмагани ботилдир”, деди. Ибн Сирин: “Улар 
илм ўрганган каби Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва сал
­
лам) йўлларини ҳам ўргана ди лар”, деди.
Албатта, биз зикр этаётган одоблар устозлар ҳақини 
адо қилиш, тақволи бўлиш, Исломга содиқ қолиш, Аллоҳ 
учун виқорни умид қилиш, Исломни ақида ва шариат 
деб, Қуръони каримни дастур деб имон келтиришни та
­
лаб қилади.
Дўст ҳақи
Бола тарбиясида яхши дўст ва ҳумсуҳбат танлаш ни 
ўргатиш ҳам муҳим саналади. Чунки унинг вояга ети
­
шида ва ҳаёт йўлларида ўртоғининг, дўстининг таъсири 
катта бўлади. “Дўстингни айт, сенинг кимлигингни ай
­
тиб бераман”, деган гап бежиз айтилмаган. Мева­ме
­
вадан ранг олганидек, бола­боладан одоб ёки бўл мағур 
қилиқларни ўрганади. Яна халқимиз: “Қозонга яқин юр
­
санг, қораси юқади”, дейди.
Боланинг ўртоқ ва дўст танлашига ота­оналар шунча
­
ки бир ҳолат деб қарамасликлари керак. Бу ҳам тарбия
­
нинг муҳим жиҳатларига киради.
Имом Бухорий ва Имом Муслим Абу Мусо Ашъарий­
дан (розияллоҳу анҳу) ривоят қилади: Ра су лул лоҳ (сол­
лаллоҳу алайҳи ва саллам): “Яхши ҳам суҳбат ва ёмон 
www.muslim.uz

---

140
Оилада фарзанд тарбияси
ҳамсуҳбатнинг мисоли мушк (хуш бўй нарса) сотувчи ва 
темирчининг қўрасини пуф лов чи босқонга ўхшашдир. 
Бас, мушк сотувчи ё сенга мушк ҳадя қилади, ё сотиб 
оласан, модомики, олмага нингда ҳам ундан ёқимли ҳид 
қолади. Темирчининг бос қонидан эса ё кийиминг куяди 
ёки ёқимсиз ҳид қо лади”, дедилар.
Имом Абу Довуд ва Имом Термизий ривоят қи лади. 
Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): “Фақат мў­
минни дўст қил ва таомингдан фақат тақводор есин”, де
­
дилар.
Ибн Асокир ривоят қилади.
Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): “Сен 
ўзингни ёмон ошнодан сақлагин, чунки сен у билан та
­
ниласан”, дедилар.
Имом Термизий ва Имом Абу Довуд ривоят қилади. 
Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): “Киши дўс­
тининг динидадур, шундай экан, бас, сизлар кимни дўст 
тутганига қаранглар”, дедилар.
Бола ўсмирлик ёшига етганидагина оқ билан қо рани 
ажрата бошлайди. Яхши дўст ким­у, нобоп дўст ким, ким
­
ни яқин олиш кераг­у, кимдан узоқ бўлиш кераклигини 
фарқлай бошлайди. Ўзаро борди­келди алоқалар, давра 
қуриб катта­кичик ўтиришлар урфга киради. Бу пайтда 
ота­оналар, устозлар жудаям зийрак бўлишлари зарур. 
Бола ўзига яхши дўст топганига ишонч ҳосил қилгач, 
дўстини вақти­вақти билан зиёрат қилиш, бемор бўлса 
бориб кўриш, ҳадялар бериш, муҳтож бўлганда қарашиш 
каби фазилат лардан уни огоҳ қилиш зарур. Бу чиройли 
одатлар болада ижтимоий онгни пайдо қилади ва кела
­
жакда жамият ҳақини адо қиладиган кишилардан бўлиб 
улғайишига ёрдам беради.
Дўстликнинг зарурий талаблари қуйидагилар: