Усмонхон алимов

«Улардан 
(муҳожирлардан)
илгари 
(Мадинадек)
 ди
­
ёрда яшаган ва имонни сақлаганлар 
(ансорлар)
эса 
ўзлари 
(ёнлари)
га ҳижрат қилиб келган киши ларни 
суйгайлар ва дилларида уларга берилган нарса 
(ўл­
жалар)
 сабабли ҳасад сезмаслар ҳамда ўзларида эҳти-
ёж бўла туриб, 
(эҳсон қилишда бошқа муҳожирлар ни)
 
ихтиёр қилурлар. Кимки ўз нафси бахиллигидан сақ-
лана олса, бас, ана ўшалар 
(охи ратда)
 нажот топувчи
­
лардир»
(Ҳашр, 9)
.
Ўз ихтиёри билан ўзидан бошқани афзал кўриш ва 
ижтимоий ҳамдардлик ансорийлар хулқида жило ланди, 
башарият тарихида уларнинг ўхшашини топа олмайсиз. 
Ансорийлар динлари учун қувилган ва ватан ларидан 
ҳайдалган, дунё зийнатлари ва мато ларидан узилган му­
ҳожир биродарларини ўзларига ше рик қилдилар. Уларга 
ёрдам бердилар. Ҳаёт наси ба ла рида уларни ўзларидан 
афзал кўрдилар. Агар улар дан бири вафот этса, иккинчи
­
лари меросхўр бўлишди.
Жамиятда бошқани афзал кўриш намуналари. 
Имом Ғаззолий “Иҳёу улумид­дин” китобида Ибн Умар
­
дан (розияллоҳу анҳу) ривоят қилади.
У киши: «Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва сал лам) 
саҳобаларидан бирига бир қўй калласи ҳадя қи линди. 
Шунда у: “Мендан ҳам муҳтожлар бордир”, деди ва қи­
дириб топиб, унга берди. У ҳам ўзидан муҳтожроқни из
­
лаб топиб, унга берди. Шу тарзда биридан бошқага ўтиб, 
ҳатто етти кишидан сўнг яна биринчи саҳобага қайтиб 
келди», деди.
Мўминлар онаси, Асад қабиласидан бўлган Зайнаб 
бинти Жаҳш “уммул масакин”, яъни “фақирлар онаси” 
ла қабини олганлар. Бунга ўзларидан бошқани афзал кў­
риш ва ҳамдард бўлишлари сабаб бўлди. 
www.muslim.uz

---

294
Оилада фарзанд тарбияси
Ибн Саад “Табақот” асарида ривоят қилади.
Бараза бинти Бойиъ айтиб берди. Ҳадялар йиғил ганида, 
Умар ибн Хаттоб унинг (Зайнабнинг) улушини бериб 
юборди. Юк ташувчи кирганида: “Аллоҳ Умарни мағфират 
қилсин! Биродарларим орасида буни тақ симлашга мен
­
дан кўра у муносиброқ”, деди. Шунда улар: “Бунинг бар
­
часи сенга”, дейишди. “Субҳа нал лоҳ”, деб кийими билан 
уни беркитди ва: “Тўкинглар ва устига кўйлакни ташланг­
лар”, деди. Қиссачи ай тади: “Сўнг ра менга: “Қўлингни тиқ 
ва қисмлаб олиб фалон чи нинг болаларига етказиб бер, 
фалончининг бола ла рига ҳам... деяверди, ҳатто ҳадядан 
фақат кўйлак остидагиси қолди”. Зайнаб бинти Жаҳшга 
Бараза бинти Бойиъ: “Сизни Аллоҳ мағфират қилсин, эй 
мўминлар онаси, Аллоҳга қасам, бунда менинг ҳақ им бор 
эди”, деди. Шунда: “Кўйлак остидаги сизга”, деди. Бизлар 
кўйлакни олиб қарасак, саксон беш дир ҳам қолган экан.
Олдинги саҳифалардан бирида Ойша онамиз (рози­
яллоҳу анҳо) минг дирҳамга тенг бўлган ҳадяларни фа­
қир ва камбағалларга тақсимлаб, ўзларига ифторлик қи­
лишлари учун бир дирҳам ҳам қолдирмаганлари ҳақи да 
ривоят келтирилган эди. Агар хизматчилари эслатгани
­
да, Ойша онамиз (розияллоҳу анҳо) албатта олар эдилар, 
лекин бошқаларни хурсанд қилиш учун ўзларини унут
­
ган эдилар.
Қуртубий ривоят қилади: «Ярмук куни амаким нинг 
ўғлини излаб чиқдим. Қўлимда сув бор эди. Ва мен: 
“Агар чанқаган киши бўлса, сув бераман”, дедим. Ногоҳ 
амаким ўғлини кўрдим ва: “Сув берайми?” дедим. У 
боши билан “ҳа” деб ишора қилди. Шунда бош қа киши 
“оҳ... оҳ...” дерди. Амаким ўғли сувни ун га беришимни 
ишора қилди. Борсам, у Ҳишом ибн Ос экан. Унга: “Сув 
берай ми?” дедим. У “ҳа” деб ишора қилди. Шунда бошқа 
бир киши “оҳ... оҳ...” деганини эшитдим. Ҳишом унга 
олиб бо риб беришимни ишора қилди. Унга борганим
­
да у ўл ган экан, шунда тезлик билан Ҳишомга борсам, у 
ҳам ўлган. Шундан сўнг амакимнинг ўғлини йўқладим, 
www.muslim.uz

---