Усмонхон алимов

 
Усмонхон Алимов

187
ширинликлар билан сийлаганлар. Кўриниб турибди, “Ра
­
мазон” айтиб бемаҳалда одамлар безовта қилинмаган 
ёки бирон нарса тама қилиш мақсад этилмаган. Шу боис 
фар занд ларимизга бу одатни ҳам тўғри маънода тушун­
тиришимиз лозим.
Уч марта изн сўраш
 ِللها ُلوُسَر َلاَق :َلاَق ُهْنَع ُللها َي ِضَر ِّيِرَعْشَْلا ىَسوُم يِبَأ ْنَع ِنْيَحيِح َّصلا يِف
”ْعِجْراَف َّلاِإَو َكَل َنِذُأ ْنِإَف ٌثَلاَث ُناَذْئِتْسِْلإا“ :َمَّلَسَو ِهْيَلَع ُللها ىَّل َص
Имом Бухорий ва Имом Муслимнинг “Саҳиҳ” китобла­
рида Абу Мусо Ашъарийдан (розияллоҳу анҳу) ривоят 
қилинади. Расулуллоҳ (соллаллоҳу алай ҳи ва саллам):
 
“Изн сўраш уч мартадир. Агар сенга изн берилса, киргин, 
изн берилмаса, бас, қайтгин”, де дилар.
Биринчи марта изн сўраш билан иккинчисининг ора­
сида тўрт ракаат намоз ўқиш муддатича кутиш муста­
ҳабдир. Чунки хонадон соҳиби намозда ёки за рур иш 
билан банд бўлиши мумкин. Шу боис бир неча дақиқа 
кутиш афзалдир. Учинчи бор изн сў ралганидан сўнг ҳам 
жавоб бўлмаса, қайтиб кетиш лозим экан. Шун дай ҳол­
ларда баъзилар эшикни ўзлари очиб киришлари дини
­
миз қоидаларига зиддир.
Эшикни оҳиста тақиллатиш
Хусусан, ота­она, устоз ёки бирор аҳли уламо ёки фази
­
лат соҳибининг хонадонига ташриф қилинадиган бўлса, 
янада тавозеъ ва одоб билан эшикни оҳиста тақиллатиш 
зарур. Бу борада саҳобалар ва салаф уламоларимиз одоб­
лари қай даражада юксак эканига эътибор берамиз:
 ِلوُسَر َباَوْـبَأ َّنَأ :ُهْنَع ُللها َي ِضَر ٍسَنَأ ْنَع )ِدَرْفُمْلا ِبَدَْلا( يِف ُّيِراَخُبْلا ىَوَر
”ِعِبا َصَْلاِب ُعَرْقُـت ْتَناَك َمَّلَسَو ِهْيَلَع ُللها ىَّل َص ِللها
www.muslim.uz

---

188
Оилада фарзанд тарбияси
Имом Бухорий “Ал­адаб ал­муфрад” асарида Анас
­
дан (розияллоҳу анҳу) ривоят қилади. “Расулул лоҳнинг 
(соллаллоҳу алайҳи ва саллам) эшикларини бармоқлар 
билан тақиллатишарди”.
Салафлар улуғларнинг эшикларини тирноқлари би
­
лан тақиллатардилар. Бу эҳтиром ва одобнинг юқо ри 
чўққисидир. Аммо уй эгаси эшикдан узоқроқда экани 
эҳтимоли бўлса, бундай вазиятда эшитиладиган тарз да 
тақиллатилади. Бугунги ҳолатларда, яъни эшик да қўн­
ғироқ чалувчи мослама бўлса, ундан фой даланганда ҳам 
узоқ муддат босиб турмаслик ёки кетма­кет, қайта­қай­
та, тез­тез босавермаган маъқул. Чунки изн сўровчининг 
эшикни енгил, латиф тақил ла тиши унинг лутфу одоби, 
хулқи ва гўзал муома ла сидан далолатдир.
Изн сўраш пайтида эшикка терс туриш
Мабодо эшикни аёл киши очадиган бўлса, бегона ки
­
шига кўзи тушмаслиги ва уни хижолат қилмаслик мақса­
дида изн сўраш одобидаги ушбу қоидага риоя қилиш 
талаб этилади. Изн сўраш баробарида назар солишда 
эҳтиёт кор бўлиш шарт. Буни Ра сулуллоҳ (соллаллоҳу 
алай ҳи ва саллам) саҳобаларига таъкидлаб: “Албатта, 
изн сўраш кўзни (жоиз қарашдан) сақлаш учундир”, де­
ди лар. Яъни, эшик тақиллатиб рухсат сў ралганида, на­
зар ни олиб қо чишнинг бошқа иложи йўқ. Шу сабабдан 
эшик ка терс ёки ён билан туриш жоиздир.
Имом Табароний Абдуллоҳ ибн Басардан (розиял ло­
ҳу анҳу) ривоят қилади. Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи 
ва саллам): “Уйга келишда эшикнинг қаршиси да тур
­
манглар, эшикнинг ёнида туриб изн сўранглар. Агар 
изн берилса киринглар, рухсат берилмаса, қай тинглар”, 
деганлар.