6-мавзу. Бизнес (ишбилармонлик) этикаси ва одоби Режа

6-мавзу. Бизнес (ишбилармонлик) этикаси ва одоби
Режа.
6.1. “Ишбилармонлик этикаси” ва “oдоби” тушунчаларининг ўзига хос хусусиятлари.
6.2. Ишбилармонлик этикетининг асосий қоидалари ва меъёрлари.
6.3. Меҳнат этикасини бузиш.
6.1. “Ишбилармонлик этикаси” ва “oдоби” тушунчаларининг ўзига хос хусусиятлари.
"Ишбилармонлик этикаси" ва "одоб-ахлоқ қоидалари" тушунчаларининг ўзига хос хусусиятлари.
Ишбилармонлик алоқаси - бу расмий соҳадаги одамлар ўртасидаги алоқаларни ривожлантиришнинг мураккаб кўп қиррали жараёни. Унинг иштирокчилари расмий мақомларда ҳаракат қилишади ва аниқ вазифаларга эришиш мақсадига қаратилган. Ўзига хослик: тартибга солиш - миллий ва маданий анъаналар, касбий ва ахлоқий тамойиллар билан белгиланадиган белгиланган чекловларга бўйсунишдир.
Расмий алоқанинг маълум бир вазиятида "ёзилган" ва "ёзилмаган" хатти-ҳаракатлар нормалари мавжуд. Хизматда қабул қилинган тартиб ва муомала шакллари бизнес одоби деб аталади.
Ишбилармонлик одоб-ахлоқи - бу бизнес ва ишбилармонлик алоқалари соҳасидаги одамлар учун муайян хулқ-атвор қоидалари. У хўжайин ва бўйсунувчи, компания ходимлари ва мижозлар ўртасидаги муносабатларни белгилайди, шунингдек, иш ёзишмаларини ўтказиш қоидаларини, телефон суҳбатларини ўтказиш ва ташриф қоғозларини алмашиш қобилиятини, маросимларни, одоб-ахлоқни, ишбилармонлик музокаралари ва савдо санъатини, реклама, тақдимотларни тақдим этиш маданияти ва ҳоказо ўз ичига олади.
Унинг асосий вазифаси одамларнинг ўзаро тушунишига ёрдам берадиган қоидаларни шакллантиришдир. Иккинчи энг муҳими - қулайлик функцияси, яъни, мақсадга мувофиқлик ва амалийлик.
Ишбилармонлик муносабатлари ва тадбиркорлик этикаси ва одоб-ахлоқи қадимдан тадқиқот объекти бўлиб келган. Еҳтимол, буюк қадимги юнон файласуфи Арасту бу муаммога биринчи марта мурожаат қилгандир. «Никомах этикаси» рисоласида фойда, савдолашиш, судхўрликнинг ахлоқий асослари ҳақида ёзган. Унинг адолатли нарх ҳақидаги мулоҳазаларини тадбиркорлар учун ўзига хос кўрсатма сифатида кўриш мумкин.
Замонавий маҳаллий ишбилармонлик одоб-ахлоқининг асослари аслида 1720 йилда Пётр И нинг "Умумий Низомлари" томонидан қўйилган ва бугунги кунгача долзарб бўлиб қолмоқда. Шунингдек, Амир Темурнинг “Темур тузукларида”, Низомулмулкнинг “Сиёсатномаси”да ҳам бу борадаги Шарқона одоб ахлоқ меъёрлари таҳлил этилган.
Бугунги кунда бизнес одоб-ахлоқ қоидаларига қуйидагилар киради:
жамоанинг тенг мақомли аъзолари ўртасидаги алоқа соҳасида амалдаги нормалар (горизонтал кесиш);
• - раҳбар ва бўйсунувчи ўртасидаги алоқа характерини белгиловчи кўрсатмалар (вертикал қисм).
Ишбилармонлик одоб-ахлоқи бизнес асослари бўлиб, агар тадбиркор уларни ўзлаштирмаган бўлса, унинг иши, қоида тариқасида, “ёмон инстинктлар”га асосланади: тортиб олиш, алдаш, ёлғон гапириш, айёрлик. Жиддий тадбиркор бизнес одоб-ахлоқ қоидаларини бузишдан кўра зарар кўришни афзал кўради. Йўқотишдан кейин сиз ҳар доим фойда олишингиз мумкин, аммо обрўингизни йўқотганингиздан сўнг, уни қайта тиклаш ҳар доим ҳам мумкин эмас.