6-мавзу. Бизнес (ишбилармонлик) этикаси ва одоби Режа

Бизнес этикасининг асосий қоидалари
Ишбилармонлик этикаси тамойиллари бизнес муносабатлари жараёнида одамларнинг хулқ-атворини тартибга солувчи энг умумий ахлоқий талаблардир.
Халқаро музокараларда асосий муаммо шундаки, Шарқ ва Ғарб маданиятларида бундай талаблар бироз фарқ қилади. Глобаллашув жараёнининг ривожланиши билан халқаро мулоқотнинг интенсивлиги шунчалик ошдики, Шарқ ва Ғарб маданиятларининг ахлоқий асосларини бир-бирига яқинлаштириш зарурати туғилди. 1994 йилда Швейцариянинг Ко (Cаух) шаҳрида Европа, Америка ва Япониядаги энг йирик корпорациялар раҳбарларининг учрашуви бўлиб ўтди, унда кенг тарқалган ҳамкорлик декларацияси - "Бизнес тамойиллари" қабул қилинди. Декларация муаллифлари Шарқ ва Ғарб бизнес маданияти асосларини бирлаштиришга ҳаракат қилишган. Декларациянинг муқаддимасида бозор қонунлари халқаро ҳамкорлик учун зарур, аммо муҳим қўлланма эканлиги таъкидланган:
"Асосий тамойиллар бизнес сиёсати ва ҳаракатлари учун жавобгарлик, инсон қадр-қиммати ва бизнес билан шуғулланувчиларнинг манфаатларини ҳурмат қилишдир. Умумий қадриятлар, жумладан, умумий фаровонликни рағбатлантириш мажбурияти кичик жамоалар учун бўлгани каби глобал ҳамжамият учун ҳам муҳимдир ".
Коҳ декларацияси халқаро бизнес учун ахлоқий тамойилларнинг жамланган тўпламидир.
Бизнес этикети.
Юқорида санаб ўтилган бизнес одоб-ахлоқининг энг умумий тамойилларига қўшимча равишда, ишбилармонлик одоб-ахлоқ қоидалари кичик аҳамиятга эга эмас. Улар саломлашиш ва таништириш билан бошланади.
Саломлашишнинг асосий қоидаси - ҳар қандай шароитда ҳам мулоқот қилиш учун яхши ният ва мойиллигингизни кўрсатишдир. Умуман олганда, еркак биринчи навбатда аёлга, кичики каттага салом беради, деб қабул қилинади. Саломни талаффуз қилишда суҳбатдошнинг исми ва отасининг исмини анъанавий "Салом" ёки "Хайрли тонг" (12:00 дан олдин), "Хайрли кун" (18:00 дан олдин), "Хайрли оқшом" га қўшиш тавсия этилади. (соат 18:00 дан кейин).
Саломлашаётганда қўлларингизни чўнтагингизда ушлаб туролмайсиз, сигаретани оғзингиздан олиб ташлашингиз керак. Агар сизнинг бошингизда шляпа бўлса, уни бироз кўтариш тавсия этилади (лекин берет ёки спорт қалпоқли ҳолатда эмас). Саломлашиш эркаклар учун қўл сиқиш билан бирга бўлиши мумкин, аёллар учун - ўз хоҳишига кўра, лекин аёл биринчи бўлиб қўлини чўзиши керак. Қўл бериб кўришганда, эркак қўлқопини ечади, аёл эса қўлқопини еча олмайди. Агар сиз бир нечта одам бўлган хонага кирсангиз ва кимдир билан қўл сиқиб қўйсангиз, унда одоб-ахлоқ қоидаларига кўра, қўлингизни бошқаларга чўзишингиз керак. Агар аёл унга яқинлашса (жуда кексалардан ташқари) эркак ҳар доим ўрнидан туради. Эркак билан саломлашаётган аёл ўтиришни давом эттириши мумкин, лекин агар унинг олдида бошқа аёл бўлса, ўрнидан туради.
Чет эллик ҳамкорлар билан учрашганда, уларга фамилияси билан мурожаат қилиш яхшироқдир, масалан, "жаноб Н". Давлат мақомига, ҳарбий, дипломатик ёки диний унвонга эга бўлган мансабдор шахс ҳақида гап кетганда, қоида тариқасида, исмини кўрсатмасдан: “Жаноб Президент”, “Жаноб генерал” деб мурожаат қилинади. Одоб офисда қандайдир "кўтарилиш" имконини беради. Масалан, вазир ўринбосарини “жаноб вазир”, элчини “жаноб элчи” деб аташади. Аёлга эрининг фамилияси билан мурожаат қилиш афзалдир - "Хоним Н"; талаффузи қийин бўлган исмларда “мадам” халқаро шакли қўлланилади.