Усмонхон алимов

«Яхшилик билан ёмонлик баробар бўлмас. Сиз 
(ёмон­
ликни)
гўзалроқ 
(муомала) 
билан даф этинг! 
(Шун да)
 
бирдан сиз билан ўрталарингизда адоват бўл ган ким са 
қайноқ 
(қалин)
 дўстдек бўлиб қолур»
(Фус силат, 34)
.
ﯛ ﯚ ﯙ ﯘ ﯗ ﯖ ﯕ ﯔ ﯓ ﮱ
ﯞ ﯝ ﯜ
«Раҳмоннинг 
(суюкли)
 бандалари ерда камта ро на 
юрадиган, жоҳил кимсалар 
(бемаъни)
 сўз қот ганида 
www.muslim.uz

---

 
Усмонхон Алимов

279
“Саломатлик бўлсин!” деб жавоб қиладиган киши
­
лардир»
(Фурқон, 63)
.
ﭥ ﭤ ﭣ ﭢ ﭡ ﭠ ﭟ ﭞ
ﭬ ﭫ ﭪ ﭩ ﭨﭧ ﭦ
«Улар 
(тақводорлар)
фаровонлик ва танглик кун-
ларида ҳам хайр-садақа қиладиган, ғазаб ла ри ни 
юта диган, одамларни 
(хато ва камчиликларини)
афв 
этадиганлардир. Аллоҳ эзгулик қилувчиларни се
­
вар» 
(Оли Имрон, 134)
.
Ёмон ғазабнинг кўриниши инсонга, унинг ақлига сал
­
бий таъсир кўрсатиб, жамият аҳиллигига ва бир дамлиги­
га путур етказади. Ота­оналар, мураббийлар фарзанд
­
нинг илк болалик вақтидан то ўсмирлик ва балоғат ёши
­
га етгунича бунга аҳамият беришлари керак. Боладаги 
ғазабни даволашнинг яхши йўли уни бу иллат сабаблари
­
дан йироқ қилиб, ўзида гўзал хулқ ва яхши одатлар пай
­
до қилишига шароит яратишдир. “Олдини олувчи бир 
дирҳам даволовчи кўп дирҳамдан яхши”, деган донолар.
Агар ғазабнинг сабаби очлик бўлса, мураббий бо лани 
ўз вақтида овқатлантиришга ҳаракат қилмоғи шарт. Чун
­
ки овқатни кечиктириш жисмоний ва руҳий касаллик­
ларга олиб боради. Қанчалаб мураббийлар қарамо ғидаги 
болани вақтида тўйдирмай, гуноҳкор бўлишади.
Агар ғазабнинг сабаби касаллик бўлса, мураббий бола
­
нинг тиббий муолажаси тўғрисида жон куйдириб, унинг 
соғлигини тиклаш чораларини кўриши лозим. Расу лул­
лоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) кўрсат ма ларига му
­
рожаат қилайлик.
Имом Муслим ва Имом Аҳмад ривоят қилади: “Ҳар бир 
даврнинг давоси бор, агар даво етса, азиз ва улуғ Аллоҳ 
изни билан тузалар”.
Агар ғазабнинг сабаблари боланинг ҳақорат ла ни ши 
ва хорланиши бўлса, мураббий тилини оғир бота диган 
сўзлардан тиймоғи лозим, токи болада руҳий ка саллик 
www.muslim.uz

---

280
Оилада фарзанд тарбияси
ва ғазаб ўрнашиб қолмасин. Шубҳасиз, бундай йўл тутиш 
гўзал тарбия ва яхшиликка ёрдамла шиш дир.
Ибн Можа ибн Аббосдан (розияллоҳу анҳу) ривоят қи­
лади: Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва сал лам): “Фар­
занд ларингизга чиройли одоб беринг”, де ди лар. Ибн 
Ҳиббон ривоят қилади: Расулуллоҳ (сол лал лоҳу алай ҳи ва 
саллам): “Фарзанднинг яхши бў ли ши га ёрдам кўрсатган 
отага Аллоҳ раҳм қилсин”, дедилар.
Агар бола ғазабининг сабаби ота­онага тақлид бўлса, 
ҳалимликда ва ғазабни ютишда, бардошлиликда ота­она 
фарзандга тўғри ўрнак бўлиши лозим. Аллоҳ таолонинг 
қуйидаги сўзига мувофиқ:
ﭬ ﭫ ﭪ ﭩ ﭨﭧ ﭦ ﭥ ﭤ ﭣ
«