Усмонхон алимов

 
Усмонхон Алимов

21
муҳофаза қиладиганидир”, деб сифат лаг ан ларидек хо­
тин бўлишлари талаб қилинади.
4. Эркак киши оиласига нисбатан барча масъулият ни 
ҳис этиши ва ўзининг оилада устун эка нини ҳеч қачон 
унутмаслиги керак.
Шу маънода эркакнинг аёлдан устун экани ҳақида 
Аллоҳ таоло марҳамат қилади:
ﭛ ﭚ ﭙ ﭘ ﭗ ﭖ ﭕ ﭔ ﭓ ﭒ ﭑ
ﭤ ﭣ ﭢ ﭡ ﭠ ﭟﭞ ﭝ ﭜ
ﭭ ﭬ ﭫ ﭪ ﭩ ﭨ ﭧﭦ ﭥ
ﭹ ﭸ ﭷﭶ ﭵ ﭴ ﭳ ﭲ ﭱ ﭰﭯ ﭮ
ﭽ ﭼ ﭻ ﭺ
«Эркаклар хотинлар устидан 
(оила бошлиғи сифатида 
доимий)
 қоим турувчилардир. Сабаб – Аллоҳ уларнинг 
айримлари 
(эркаклар)
ни айримлари 
(аёл лар)
дан 
(баъзи 
хусусиятларда)
 ортиқ қилгани ва 
(эркаклар ўз оиласига)
 
ўз мол-мулкларидан сарф қилиб туришларидир. 
(Аёл
­
лар ичида)
 солиҳалари – бу 
(Аллоҳга ва эрига)
 итоатли, 
ғойибга Аллоҳ сақлаганича ҳимоят ли 
(яъни, эрлари
­
нинг сирлари, мулклари ва обрўларини сақловчи)
лардир. 
Хотинлар нинг итоатсиз ли гидан қўрқ сан гиз, аввало 
уларга насиҳат қилингиз, сўнгра 
(бу таъсир қилмаса,)
 
уларни ўринларда 
(алоқасиз)
 тарк этингиз, сўнгра 
(бу 
ҳам кор қилмаса)
 уларни 
(мажруҳ бўлмагудек даражада)
 
урингиз. Аммо сизларга итоат қилсалар, уларга қарши 
(бошқача)
йўл ахтар мангиз. Албатта, Аллоҳ олий ва 
улуғ зотдир» 
(Нисо, 34)
.
Оятда эркак кишининг аёл устидаги раҳбарлик масъу
­
лияти икки сабабга асослангани баён қилинган. Бирин
­
чиси, эркак киши хилқат жиҳатдан чидамли, оила бош­
лиғи бўлишдек масъулиятни кўтаришга қодир экани. 
Чунки эркаклар куч­қувват, сабр қила олиш, ҳар бир ишда 
www.muslim.uz

---

22
Оилада фарзанд тарбияси
шошмасдан мулоҳаза юритиш ва бошқа қоби лиятлари 
билан устундир. Иккинчиси, оилада эркак лар ўз молла
­
ридан нафақа сифатида сарф қилишлари, за рур бўлган 
барча молиявий харажатларни ўз зиммала ри га олишла
­
ри. Яъни, хотиннинг еб­ичиш, кийиниш ва бошпа нага 
бўлган эҳтиёжини эркак киши қондириши лозимлиги 
назарда тутилган. 
Ҳақиқатда, эркак зоти аёл кишидан баъзи ху сусият­
ларда ортиқ қилиб яратилганига ҳеч шубҳа йўқ. Буюк 
ҳикмат ва қудрат соҳиби Аллоҳ таоло хилқатдаги бу ус­
тунликда бир неча ҳикматни мужассам қилган. Таф­
сирларда, жумладан, шаръий нуқтаи назардан эркаклар
­
га хос қуйидаги афзаллик хусусиятлари қайд этилган: 
пайғамбарлик, ўринбосарлик, жисмоний куч­қувват, оила 
нафақасига масъуллик, ақлу идрок, хотира ва тафаккур­
нинг зиёдалиги, имом­хатиблик, муаззинлик, жамоат 
билан намоз ўқиш, жума намозининг вожиб бўлиши, 
таш риқ такбирини айтиш, жангларда қатнашиш, тўлиқ 
гувоҳлик, талоқ бериш ҳуқуқига эга бўлиш, оила номи
­
нинг унга нисбат берилиши, намоз ва рўзани узрсиз адо 
этиши ва бошқалар. Шу ва бошқа жиҳатларни ҳи соб га 
олиб, аёл кишининг эрига итоатли, ҳи моятли ва иффатли 
бўлиб, оила тотувлиги йўлида дои мий ҳаракат қилиши 
диёнат жиҳатидан талаб этилган.
Эр киши, умуман, оиланинг тинчлиги тўғрисида қай­
ғуриш билан бирга, энг муҳим таъминотлар бўлган озуқа, 
кийим­кечак, бошпана билан таъминлашга масъул дир.
Ушбу масъуллик шариат нуқтаи назаридан вожиб деб қа­
ралади. Яъни, ушбу масъулиятни бажармаган одам Аллоҳ 
таоло олдида қаттиқ гуноҳкор ҳисобланади.
Маълумки, никоҳ муносабати билан зиёфат уюшти­
рилиб, валийма­тўй ўтказилади. Ушбу тўйнинг хара жат­
лари, имкони бўлса, куёвнинг ўзи, яқин қариндошлари 
ёрдамида қопланади. Яъни, қисқа қилиб айтганда, тўйни 
куёв томон ўтказади. Эр ва хотин ўзлари яшайдиган уйни 
турмуш учун зарурий жиҳозлар билан жиҳозлаш ҳам эр
­
www.muslim.uz

---