Usmanova N. Yu. Iqtisodiyot va moliyaviy menejment

chiqarish 
quvvati 
Production 
potential 
Производ-
ственный 
потенциал
asosiy ishlab chiqarish va aylanma 
fondlar, shuningdek, moliyaviy resurs-
lardan iloji boricha to`liq va oqilona 
foydalangan holda ishlab chiqarish 
mumkin bo`lgan mahsulotning 
maksimal hajmi. 
Ishlab 
chiqarish-
ning 
to`planishi 
Concent-
ration of 
production 
Концент-
рация 
производ-
ства
ishlab chiqarish vositalari, ishchi kuchi 
hamda mahsulot ishlab chiqarish 
hajmining yirik korxonalarda 
to`planishi. 
Ishlab 
chiqarish 
Production 
Производ-
ство
kishilik jamiyatining mavjud bo`lishi 
va rivojlanishi uchun zarur bo`lgan 
hayotiy ne`matlarni yaratish jarayoni. 
Ishlab 
chiqarish 
jarayoni 
The 
production 
process 
Процесс 
производ-
ства
kishilik jamiyatining amal qilishi va 
rivojlanishi uchun zarur bo`lgan 
moddiy va ma`naviy ne`matlarni 
yaratishga qaratilgan maqsadga 
muvofiq faoliyat. 
Ishlab 
chiqarish 
funktsiyasi 
Production 
function 
Производ-
ственная 
функция
ishlab chiqarish omillari bilan uning 
samarasi o`rtasidagi bog`liqlik. 
Ishlab 
chiqarishni 
modernizats
iyalash 
Moderniza-
tion of 
production 
Модерниза
ция произ-
водства
ishlab chiqarishni zamonaviy texnolo-
giyalar bilan jihozlash, uni ma`naviy 
jihatdan yangilash, tarkibiy jihatdan 
texnik va texnologik qayta tuzish kabi 
chora-tadbirlarni o`z ichiga oluvchi 
jarayon. 
Ishlab 
chiqarish 
rentabelligi 
Production 
potential 
Рентабель
ность 
производс
тва
umumiy (balans) foydaning asosiy ish-
lab chiqarish fondlari va normalash-
tiriluvchi aylanma mablag`larning 
o`rtacha yillik qiymatiga nisbati 
sifatida aniqlanuvchi ishlab chiqarish 

---

338 
samaradorligi ko`rsatkichi. 
Ishlab 
chiqarish 
tuzilmasi 
Production 
structure 
Структу-
ра произ-
водства
korxonaning mahsulot ishlab chiqarish 
jarayonida bevosita yoki bilvosita 
ishtirok etadigan ishlab chiqarish 
bo`linmalari – tsexlar, uchastkalar, 
xizmat ko`rsatish xo`jaligi 
aloqalarining yig`indisi. 
Ishlab 
chiqarishni 
ixtisoslashti
rish 
Manufactu
ring specia-
lization 
Специали-
зация 
производ-
ства
yirik korxonalarda texnologiya va 
tuzilmasi bir xil bo`lgan mahsulotlarni 
ommaviy ravishda ishlab chiqarish 
Ishlab 
chiqarishni 
yiriklashtiri
sh 
Concentrati
on of 
production 
Концентр
ация 
производс
тва
mahsulotni yirik korxonalarda 
chiqarishni tashkil qilish. 
Ishlab 
chiqarishni 
kimyolashti
rish 
Chemicalis
ation of 
production 
Химизация 
производс
тва
mahsulot ishlab chiqarishda kimyoviy 
mahsulot va sun`iy materiallar, 
shuningdek, kimyoviy usullardan keng 
foydalanish. 
Ishlab 
chiqarish-
ning diver-
sifikatsiyasi 
Diversificat
ion of 
production 
Диверсифи
кация 
производс
тва 
bir tomonlama, ko`pincha bitta mahsu-
lotga asoslanuvchi ishlab chiqarishni 
keng nomenklaturada tayyorlanuvchi 
mahsulotlarga asoslangan ishlab 
chiqarishga o`tkazish.
Ishsizlik 
Unemploye
d 
Безработи
ца
mehnatga layoqatli bo`lib, ishlashni 
xohlagan, lekin ish bilan 
ta`minlanmagan ishchi kuchi. 
Ishsizlik 
darajasi 
Unemploy
ment rate 
Уровень 
безработи
цы 
ishsizlarning ishchi kuchi tarkibidagi 
foizli nisbati. 
Ishchi 
kuchi talabi 
Demand for 
labor 
Спрос на 
рабочую 
силу
muayyan vaqtda ish haqining tarkib 
topgan darajasida turli ish beruvchilar 
tomonidan ishchi kuchi miqdori va 
sifatiga bildirilgan talab.

---

339 
Ishchi 
kuchi taklifi 
Labor 
supply 
Предложе
ние 
рабочей 
силы
muayyan vaqtda ish haqining tarkib 
topgan darajasida ishga yollanishga 
tayyor bo`lgan mehnatga layoqatli 
ishchi kuchi miqdori. 
Iqtisodiy 
tsikl 
Business 
cycle 
Экономии-
ческий 
цикл
ishlab chiqarishning bir iqtisodiy inqi-
rozdan ikkinchisi boshlangunga qadar 
takrorlanib turadigan to`lqinsimon 
harakati. 
Iqtisodiy 
inqiroz 
Economic 
crisis 
Экономии-
ческий 
кризис 
ishlab chiqarish hajmining keskin 
tushib ketishi. 
Iqtisodiyot-
ni davlat 
tomonidan 
tartibga so-
lish usullari 
Methods of 
state 
regulation 
of the 
economy 
Методы 
государст-
венного ре-
гулирования 
экономики
tartibga solishning ma`muriy va 
iqtisodiy vositalari birligi. 
Iqtisodiyotni 
davlat tomo-
nidan tar-
tibga solish 
State 
Regulation 
of Economy 
Государст-
венное ре-
гулирование 
экономики
qonunchilik, ijro va nazorat qilish 
xususiyatidagi tadbirlar tizimini ishlab 
chiqish va amalga oshirish. 
Iqtisodiy 
rivojlanish 
Economic 
develop-
ment 
Экономии-
ческое 
развитие
ko`p qirrali jarayon bo`lib, 
jamiyatning ijtimoiy, iqtisodiy 
taraqqiyotida o`z ifodasini topadi. 
Iqtisodiy 
muvozanat 
Economic 
equilibrium 
Экономии-
ческое 
равновесие
iqtisodiy jarayonlar, hodisalarning ikki 
yoki bir necha tomonining bir-biriga 
mos kelish holati. 
Iqtisodiy 
o`sishning 
ko`rsatkich-
lari 
Economic 
growth 
Показате-
ли эконо-
мического 
роста
iqtisodiy o`sishni aniqlashda 
foydalaniladigan qiymat, ijtimoiy 
naflilik va natural (jismoniy) 
ko`rsatkichlar tizimidan iborat. 
Iqtisodiy 
qonun 
Economic 
laws 
Экономиче
ские 
законы
iqtisodiy hayotning turli tomonlari, 
iqtisodiy hodisa va jarayonlar 
o`rtasidagi doimiy, takrorlanib 
turadigan, barqaror sabab-oqibat 

---

340 
aloqalari, ularning o`zaro bog`liqligi. 
Iqtisodiy 
yoki sof 
foyda 
Economic 
or pure 
profit 
Экономи-
ческая или 
чистая 
прибыль
yalpi pul tushumidan barcha xarajatlar 
chiqarib tashlangandan keyin qolgan 
qismi. 
Iqtisodiy 
mutanosib-
lik 
Economic 
proportiona
lity 
Экономи-
ческая 
пропорцио
нальность
iqtisodiyotning turli tomonlari va 
sohalari o`rtasida miqdor va sifat 
o`lchamlarning mos kelishlik darajasi. 
Iqtisodiy 
islohotlar 
Economic 
reforms 
Экономиче
ские 
реформы
iqtisodiyotda tub o`zgarishlarni 
amalga oshirishga qaratilgan iqtisodiy 
chora-tadbirlar majmui. 
Iqtisodiy 
jamg`arish 
Economic 
savings 
Экономиче
ское сбере-
жение
milliy daromadning bir qismining 
asosiy va aylanma kapitallarni, 
shuningdek, ehtiyot va zahiralarni 
ko`paytirish uchun sarflanib borishi. 
Iqtisodiy 
tizim 
Economic 
system 
Экономиче
ская 
система
mavjud iqtisodiy munosabatlar maj-
muasining iqtisodiyotni tashkil qilish 
shakllari, xo`jalik mexanizmi va iqti-
sodiy muassasalar bilan birgalikdagi 
tizimi. 
Iqtisodiy 
bitimlar 
Economic 
transactions 
Экономи-
ческие 
сделки
qiymatning har qanday ayirboshlani-
shi, ya`ni tovarlar ko`rsatilgan 
xizmatlar yoki aktivlarga mulkchilik 
huquqining bir davlat rezidentlaridan 
boshqa davlat rezidentlariga o`tishi 
bo`yicha kelishuvlar. 
Iqtisodiyot-
ni barqaror-
lashtirish 
Economy 
Stabilizing 
Стабилиза
ция эконо-
мики i 
tanglik holatlariga barham berish aso-
sida makroiqtisodiy muvozanatlikni 
saqlash va ishlab chiqarishni 
yuksaltirish uchun shart-sharoitlarni 
vujudga keltirish. 
Iqtisodiyot-
ni erkin-
Liberaliza-
tion of the 
Либерали-
зация 
bu xo`jalik hayotining barcha sohalari-
dagi to`siq hamda cheklovlarni, shu-

---

341 
lashtirish 
economy 
экономики
ningdek, davlat nazoratini keskin ra-
vishda qisqartirish yoki bekor qilishga 
yo`naltirilgan chora-tadbirlar tizimi. 
Iqtisodiy 
o`sish 
The 
economic 
growth 
Экономиче
ский рост 
YaIM, SMM, MD miqdorining mutloq 
hajmi va aholi jon boshiga hamda 
iqtisodiy resurs xarajatlari birligi 
hisobiga ko`payishida va sifatining 
yaxshilanishida ifodalanadi.