Usmanova N. Yu. Iqtisodiyot va moliyaviy menejment

uchta 
bo`limni
:
tayyorlov xarajatlari; paxta xom-ashyosini zavodga jo`natishga tayyorlash bo`yicha 
xarajatlar; umumtayyorlov xarajatlarni o`z ichiga oladi. 
Tayyorlov xarajatlari tarkibiga
– xom-ashyosini qabul qilish va uni 
g`aramlashga bog`liq bo`lgan paxta tayyorlash maskani mehnat va material 
xarajatlari, paxta xom-ashyosi xarid narxiga qo`shishga tayyorlangan pul 
to`lovlari, paxta xom-ashyosini daladan tayyorlov maskaniga etkazib berish 
transport xarajatlari va uni tushirish bilan bog`liq xarajatlar kiradi. 
Paxta xom ashyosini zavodga jo`natishga tayyorlash bo`yicha xarajatlar bo`limi. 
Paxta xom-ashyosini zavodga jo`natishga tayyorlash bo`yicha 
xarajatlar
(B 
bo`lim) 
tarkibiga – tarali tashishda – paxta xom-ashyosini ko`plarga solish va uni 
transportga ortish bilan bog`lik hamda tarasiz tashishda – paxta xom-ashyosini 
transport vositasi kuzoviga ortish bilan bog`liq mehnat va material xarajatlar kiradi. 
Paxtani umumtayyorlov xarajatlari bo`limi. 
Umumtayyorlov xarajatlar (C bo`lim) tarkibiga
– ma`muriy –boshqaruv; 
qiyin bajariladigan ishlarni mexanizatsiyalash, mashina va vositalarni saqlash; 
omborlar, g`aram maydonlari, laboratoriyalarni saqlash va boshqa paxta xom-
ashyosini tayyorlash va saqlashning xarajatlari; yong`inga qarshi va mehnat 
muhofazasi xarajatlari; ekishga mo`ljallangan chigitni tayyorlash; jo`natish va 
saqlash xarajatlari kiradi. 
Zavod qoshidagi tayyorlov maskanida xarajatlarining B bo`limi «Paxta xom-
ashyosini zavodga jo`natishga tayyorlash bo`yicha xarajatlar» bo`lmaydi. 
Tayyorlov smetasi bo`yicha barcha xarajatlar summasi paxta xom-ashyosi naviga 
bog`liq bo`lmagan holda sotib olinadigan xom-ashyosi barcha miqdoriga bir xil 
taqsimlanadi. 

---

267 
Zavodlar o`rtasida paxta xom-ashyosini berish hollarida xom-ashyoni 
oluvchi zavod uni etkazib beruvchi zavodga haqiqatdagi barcha tayyorlov 
xarajatlarni to`laydi. Bu paxta xom-ashyoni tashib keltirish transport xarajatlarini 
va taralar eskirishi qiymatlarini oluvchi zavod o`z zimmasiga oladi.