Usmanova N. Yu. Iqtisodiyot va moliyaviy menejment

 
18.3. Paxta xom-ashyosini tayyorlov maskanidan zavodga tashib keltirish 
xarajati smetasi 
Zavodga paxta xom-ashyosini yetkazib berish g`aramlash va uni zavoda 
saqlash xarajatlari faqat zavoddan tashqaridagi paxta xom-ashyosi hajmi bo`yicha 
zavod qoshidagi maskandagi paxta xom-ashyosi miqdorini hisobga olmagan holda 
rejalashtirilsa ham, u butun zavod bo`yicha zavod qoshidagi maskanda 
tayyorlangan paxta xom-ashyosini ham hisobga olgandagi barcha paxta xom-
ashyosi miqdoriga taqsimlanadi.
Ushbu smeta tarkibiga – zavoddan tashqaridagi tayyorlov maskanlaridan 
paxta xom-ashyosini transport vositalariga ortish, uni tashib keltirish, tushurish, 
qaytadan g`aramlash, saqlash bilan bog`liq mehnat va material sarf xarajatlari; 
tranzit yo`li bilan tashilgan paxtalar uchun paxta etishtiruvchi xo`jaliklarga 
xarajatlarni qoplash va taralar eskirishi kiradi. 
Paxtani tashish xarajatlari 
Smetani tuzish uchun paxtani tashish qiymatini hisoblash ishlari amalga 
oshirilishi talab etiladi. Masalan, avtomobillar yordamida tashiladigan transport 
xarajatlarini hisoblash quyidagi shaklda amalga oshirilishi mumkin: 
18.2-jadval 
Jo`-
na-
tish 
mas
kani 
Qabul 
qilish 
mas-
kani 
Ora 
liq 
ma 
sofa, 
km 
Tashi-
ladi, t 
1 t 
tashish 
tarifi 
(so`m) 
Tashish 
qiymati 
Ekspeditsiya 
xarajatlari 
Qayta-
dan 
ortish 
xarajat-
lari, 
ming 
so`m 
Jami, 
ming 
so`m 
Konditsio
n
o
g
`irlikda
Fi
zi
k
o
g
`i
rl
ik
d
a 
1 
t.
u
ch
u
n
s
o
`m
, 
Barcha
o
g
`ir
lik
uchun
, 
min
g
so`m

---

268 
Hisob-kitoblar har bir transport turi bo`yicha alohida holda har bir tayyorlov 
maskanlariga tuziladi. Tashish tariflari amalda o`rnatilgan stavkalar bo`yicha 
o`rnatiladi. Jo`natish maskanidan qabul qilish maskanigacha masofa mavjud 
ma`lumot nomlar bilan asoslanish yoki hujjat bilan tasdiqlanishi, avtotransport 
bilan paxta tashilganda esa – ushbu avtoulov spidometri ko`rsatkichi bilan 
tekshirilishi talab etiladi. 
Ushbu smetani tuzishdagi pirovard ko`rsatkich 1 t. paxtaga to`g`ri keluvchi 
(so`mda) ko`rsatkich hisoblanadi: 
Vn
Т
S
Т

=
; 
bu yerda, 
S
T
– 1t paxtani tashib keltirish xarajatlari; 
T

– tayyorlov maskanlaridan zavodga paxtani keltirish bo`yicha 
barcha xarajatlar summasi; 
Vn 
– tashib keltirilgan paxta miqdori, T.