Usmanova N. Yu. Iqtisodiyot va moliyaviy menejment

Faktori operatsiyalarining afzalligi: 
Mol yetkazib beruvchilar uchun:
❖
Faktoring xizmatlari ishlab chiqarish hajmini oshirmoqchi bo`lgan 
mikrofirma va kichik korxonalar uchun ko`proq samaradorlikka ega; 
❖
Mol yetkazib beruvchi tovar etkazib berish, xizmat ko`rsatish, ish 
bajarishdan so`ng 3 kun ichida talab qilingan mablag`ning asosiy qismini (80% i) 
qabul qiladi. 
❖
Mol yetkazib beruvchi to`lov muddatini aniq biladi, shunga qarab u 
o`zining to`lovlarini rejalashtirishi mumkin. 

---

178 
Xaridorlar uchun: 
❖
Xaridor 90 kungacha tavarni kreditga olish imkoniyatiga ega bo`ladi, 
bunda xaridor oldindan to`lab borishi ham mumkin. 
Faktoring xizmatlari qiymati 
Faktoring xizmatlari qiymati mol yetkazib beruvchiga taqdim etilishi lozim 
summa qiymati hamda bankning joriy stavkalar bo`yicha faktoring komission 
qiymatidan kelib chiqadi. Faktoring xizmatlar qiymatini hisoblash uchun baza 
bo`lib talab qilingan summadan foiz va xaridorning kechiktirgan kunlar miqdori 
hisoblanadi.
Lizing jihozi to`liq qoplanadigan lizing, 
qoidaga ko`ra, moliyaviy ataladi. 
Moliyaviy lizing, 
ya`ni mulk qiymati to`liq to`lanadigan lizing mulki, shu bilan 
tavsiflanadiki, lizing oluvchiga foydalanish uchun mulk beriladigan muddat 
davomiyligiga ko`ra lizing beruvchi mulki qiymatining butun yoki ko`p qismi 
ekspluatatsiyasi va ammortizatsiyasi muddatiga yaqinlashadi. Moliyaviy lizing 
shartnomasi muddati mobaynida lizing beruvchi lizing to`lovlari orqali mulkning 
butun qiymatini o`ziga qaytaradi va bitimdan tegishli foyda oladi. Moliyaviy lizing 
lizingning jahon miqyosida eng ko`p tarqalgan turidir va uning ko`plab xillari bor. 
Bular o`z mustaqil funktsiya va nomiga ega. 
To`liq qoplanmaydigan lizing, odatda, 
tezkor
hisoblanadi, chunki, lizing 
beruvchining lizing mulkini olishi va saqlashi bilan bog`liq sarflari, qoidaga ko`ra 
lizing muddat mobaynida to`la qoplanmaydi. Tezkor lizingning moliyaviy 
lizingdan shu bilan farqlanadiki, bunda sotib olish huquqi bo`lmaydi va lizing 
to`lovlari lizing beruvchining barcha sarflarini qoplamaydi. 
Lizing to`lovlari lizing oluvchi balansida mahsulot (ish, xizmat)lar 
tannarxiga o`tkazish qo`yidagi tatibda amalga oshiriladi. Lizing to`lovlarining 
umumiy summasi qo`yidagilardan iborat:
-
qaytariladigan lizing obyektining to`liq summasidan; 
-
lizing shartnomasiga binoan sotib olingan mulk uchun olingan kredit 
resurslar bo`yicha to`lanma; 
-
lizing beruvchiga to`lanadigan komission to`lanma; 

---

179 
-
agar lizing beruvchi lizing obyektini sug`urta qilgan bo`lsa, sug`urta 
to`lovlari ; 
-
lizing shartnomasida nazarda tutilgan lizing beruvchining boshqa 
xarajatlari.