Uslubiy qo’llanmada Pedagogika tarixi fanidan kelib chiqqan holda qadimgi Yunoniston shahar-davlatlarining ta’lim-tizimi haqida ma’lumotlar keltirilgan

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI

JIZZAX DAVLAT PEDAGOGIKA INSTITUTI

“TARIX” FAKULTETI TARIX YO’NALISHI TALABALARI

“QADIMGI SPARTA VA AFINA MAKTABLARIDA TA’LIM TIZIMI”

Uslubiy qo’llanma



Jizzax 2022
Uslubiy qo’llanmada Pedagogika tarixi fanidan kelib chiqqan holda qadimgi Yunoniston shahar-davlatlarining ta’lim-tizimi haqida ma’lumotlar keltirilgan.

Uslubiy qo’llanma barcha yoshdagi foydalanuvchilar, o’qituvchilar hamda talaba yoshlar foydalanishi uchun mo’ljallangan.

Tuzuvchilar. 311-20-guruh talabalari:

Sheraliyev J,
Saydamov Sh,
Jonizoqov Sh.
Ma’sul muharrir: Sheraliyev J

Taqrizchilar. Majidov A

Mirzayev B
KIRISH
Qadimgi Yunoniston - bu xizmatkor shahar-davlatlar - siyosatni birlashtirgan davlat. Afina va Sparta alohida rol o'ynaydi, ularda o'ziga xos ta'lim tizimlari, balki ushbu davlatning rivojlanishining o'ziga xos xususiyatlari bilan ajralib turadi. Qadimgi Yunonistonning eng buyuk shahri bo’lgan Afina qadimdan yuksak taraqqiy etgan shahar-davlat hisoblanadi. Qulay dengiz qirg’oqlari sabab nafaqat Afina shahri balki Yunonistonning juda ko’plab shaharlarida qadimdan savdo-sotiq rivojlanib kelgan. Savdoning rivojlanishi tufayli Afina shahriga turli mamlakatlardan xorijiy savdogarlar tashrif buyurishgan va ular Afinaning nafaqat savdosi balki madaniy hayoti bilan ham juda katta qiziqish bilan tanishishgan. Afina ta’lim-tizimi yaxshi yo’lga qo’yilgani uchun bu yerdan juda ko’plab olimlar, notiqlar, faylasuflar yetishib chiqqan. Bularga misol qilib Suqrot, Platon kabi faylasuflarni aytib o’tishimiz mumkin.
Qadimgi Sparta shahar-davlatidagi tizim butunlay boshqacha bo’lib u yer asosan jangchilar shahri hisoblangan. Bolalar kichikligidan ancha qattiq sharoitda o’sishgan. Spartada nogiron bolalarni umuman tarbiyalashmagan va ularni bolaligidan nobud qilib yuborishgan. Demak, ushbu qo’llanmada biz bu ikki qadimgi shahar-davlatning nafaqat ta’limi tizimi va maktablari balki ijtimoiy hayoti haqida ham ma’lumotlar olishimiz mumkin.


Asosiy qism.

Yunoniston unchalik katta bo‘lmagan bir qaicha quldorlik davlatlaridan iborat mamlakat bo‘lgan. Uning eng katta shaharlaridan Lakoniya (poytaxti Sparta) va Attika (poytaxti Afina) ayniqsa madaniyat markazi bo‘lishi bilan o‘ta mo'tabar edi. Bu shaharlarning har qaysisida tarbiyaning boshqa mamlakatlardan farqliy alohida tizimi vujudga keladi. Bu tarbiya tizimi shaharlar nomi bilan yuritilib «Sparta» va «Afina» usulidagi tarbiya deb yuritiladigan bo‘ldi. Har ikkala shaharning iqtisodiy va siyosiy taraqqiyotidagi ba'zi byr xususiyatlar hamda madaniyat darajasi turlicha bo‘lganligi tufayli har ikki tizim bir-biridan tubdan farq qilar edi. Ammo ikkala davlatda ham quldorlik tuzumi hukmron edi. Shuning uchun ham bu davlatlarda ijtimoyy tarbiya tizimi quldorlarning bolalari manfaatini ko‘zlar edi.

Yunonistonda qullarni «gapiradigan ish quroli» deb hisoblar edilar. Chunki qullar barcha mamlakatlardagi kabi oddiy insoniy huquqlardan ham mahrum edilar