Uslubiy majmua. Toshkent: tdtu, 202, 202 bet

7-mavzu: Hisoblash (Kompyuter) tarmoqlari (6 soat)
Reja:
7.1. Kirish
7.2. Hisoblash (Kompyuter) tarmog’ining xususiyatlari
7.3. Hisoblash (Kompyuter) tarmog’ining arxitekturasi
7.4. Hisoblash (Kompyuter) tarmog’ining komponentlari
7.5. Hisoblash (Kompyuter) tarmog'ining turlari
7.6. Hisoblash (Kompyuter) tarmog'ining topologiyalari
7.7. Hisoblash (Kompyuter) tarmog'ining uzatish usullari
Tayanch so‘z va iboralar: ALT, EHM, hisoblash tarmoqlari, klassifikatsiya, aloqa
turlari, xususiyat, arxitektura, komponent, tarmoq turlari, uzatish usuli, topologiya
Hisoblash (Kompyuter) tarmog'i - bu ulanishlar orqali bog’lanadigan
qurilmalar to'plami. Tugun kompyuter, printer yoki ma'lumotlarni uzatish yoki
qabul qilish qobiliyatiga ega har qanday boshqa qurilmalar bo'lishi mumkin.
Tugunlarni bog'laydigan aloqalar aloqa kanallari deb nomlanadi.
Hisoblash (Kompyuter) tarmog'i taqsimlangan ishlov berishni qo'llaydi, bu
vazifa bir nechta kompyuterlarga bo'linadi. Buning o'rniga bitta kompyuter butun
vazifani bajaradi, har bir alohida kompyuter quyi qismga ishlov beradi.
Taqsimlangan ishlov berishning afzalliklari:
Xavfsizlik: Bu foydalanuvchi butun tizim bilan cheklangan o'zaro ta'sirni
ta'minlaydi. Masalan, bank foydalanuvchilarga bankning barcha ma'lumotlar
bazasiga kirish huquqini bermasdan, o'zlarining hisob raqamlariga bankomatlar
orqali kirish huquqini beradi.
Muammoni tezroq hal qilish: Bir nechta kompyuterlar muammoni yolg'iz
ishlaydigan bitta mashinadan ko'ra tezroq hal qilishlari mumkin.
Ehtiyotlik orqali xavfsizlik: Bir vaqtning o'zida bir xil dastur bilan
ishlaydigan bir nechta kompyuterlarni ko'paytirish orqali xavfsizlikni ta'minlash
mumkin. Masalan, agar to'rtta kompyuter bitta dasturda ishlasa va har qanday
kompyuterda apparat xatosi bo'lsa, unda boshqa kompyuterlar uni bekor qilishi
mumkin.
Hisoblash (Kompyuter) tarmog'i - bu turli xil qurilmalar bir-biri bilan tarmoq
orqali o'zaro ta'sir qilishi uchun simlar, optik tolalar yoki optik aloqalar orqali bir-
biri bilan bog'langan kompyuterlar guruhidir.
Hisoblash (Kompyuter) tarmog'ining maqsadi turli xil qurilmalar o'rtasida
resurslarni almashishdir.
Hisoblash (Kompyuter) tarmoqlari texnologiyasida oddiy darajadan
murakkab darajagacha farq qiladigan bir necha turdagi tarmoq mavjud.
Hisoblash (Kompyuter) tarmog'ining asosiy tarkibiy qismlari quyidagilardan
iborat (7.1-rasm):

---

58
7.1-rasm. Hisoblash (Kompyuter) tarmog'ining tarkibiy qismlari