Услубий мажмуа асосида тайѐрланди. Т 2012

Минтақа иқтисодиѐтини тартибга солишда асосий 
ҳисобланадиган усуллар қуйидагилардан иборат:
1. Баланс. 2. Норматив. 3. Мақсадли дастурий. 4. Иқтисодий математик 
усуллар. 
Режалаштиришнинг 
баланс усули
ѐрдамида турли ишлаб чиқариш 
тармоқлари ва минтақа ривожланишида координация ва пропорцияларни 
таъминлашда ижтимоий талаб ва ресурсларни бир-бирига боғлаш; 
норматив 

---

15 
усули
режалар ижтимоий-иқтисодий мақсадлар ва ИТТ ютуқларини акс 
эттирувчи норма ва нормативларнинг илғор тизимини жорий этиш йўли билан 
амалга оширилади. Режалаштириш 
мақсадли дастурий усули
йирик хўжалик 
муаммоларини, муҳим фан-техника масалаларини асослашда қўлланилади. 
(масалан, космос дастури, уй-жой билан таъминлаш дастури). Бу дастурлар бир 
неча республика ўртасида амалга оширишлиши мумкин. 
Режалаштиришнинг 
иқтисодий – математик усуллари
режаларини 
оптималлаштиришда ва уларни илмий асослаш мақсадида қўлланилади,
ҳисоблаш техникаси ѐрдамида амалга оширилади. Юқорида келтирилган 
усуллардан минтақа иқтисодиѐтини тартибга солишда бир-бирини тўлдиради. 
Улар режаларни тузишда фойдаланилади. 
 
 
1.4. Минтақанинг комплекс иқтисодий-ижтимоий ривожланишини 
тартибга солишда маҳаллий ҳокимият органлари ролининг ошиб бориши 
 
Бозор 
иқтисодиѐтига 
ўтиш 
муносабати 
билан 
иқтисодиѐтда 
демократиялаштириш жараѐни кучаймоқда. Бу объектив жараѐн маъмурий – 
буйруқбозлик тизимига барҳам берди, маҳаллий ҳокимият идораларининг 
ваколатлари кенгайишига олиб келмоқда. Ўзбекистон Республикасида Ўзини–
ўзи бошқариш ва халқ депутатлари кенгашлари тўғрисидаги қонунда 
вилоятлар ва шаҳарларда тузилган ҳокимиятлар мисолида кўриш мумкин. 
Маҳаллий ҳокимиятга бериладиган ваколатлар бозор иқтисодиѐти 
институтларини яратиш жараѐни ҳамда бозор стратегиясини яратиш жараѐнида 
янада такомиллашади. 
Ўзбекистон Республикасининг «Ўзини–ўзи бошқариш ва халқ 
депутатлари кенгашлари тўғрисида» ги қонунда маҳаллий ҳокимият 
идораларига бир қанча ваколатлар берилган, жумладан, қонуннинг 12-
моддасида маҳаллий ўзини–ўзи бошқариш идоралари, уларга берилган 
вазифалар ва ҳуқуқлардан фойдаланиб, маҳаллий моддий, меҳнат ва молиявий 
ресурслардан самарали фойдаланиш, атроф-муҳитни муҳофаза қилишни 
назарда тутиб, мустақил равишда комплекс ижтимоий-иқтисодий ривожланиш 
режаларини тузадилар, деб кўрсатилган. 
Қонунда маҳаллий ҳокимият идоралари тасарруф этадиган коммунал 
мулкчилик кўрсатилган. 
Коммунал мулк ишлаб чиқариш ва ноишлаб чиқариш характеридаги 
маҳаллий ҳокимиятга тегишли мулклар ҳисобланади. 
Коммунал мулкчиликка асосланган корхоналар биринчи навбатда 
маҳаллий, моддий ва молиявий ресурслардан фойдаланишлари лозим. 
Маҳаллий ҳокимиятларга бериладиган ваколатлар, айниқса ноишлаб чиқариш 
соҳаларида, атроф-муҳитни муҳофаза қилишда, ер ресурсларини тақсимлашда 
катта аҳамият касб этади.