Услубий мажмуа асосида тайѐрланди. Т 2012

 
8.3. Минтақа қишлоқ хўжалигининг ривожланиши 
 
Қишлоқ хўжалигининг аҳамияти ва уни ривожлантириш борасидаги 
вазифалар. 
Аграр-индустриал давлатларда жамият осойишталигининг 
барометри аграр соҳа ҳисобланиб, унинг ривожланиш суръатлари 
макроиқтисодий кўрсаткичлар даражасини белгилайди. Ўзбекистон шундай 
давлат ҳисобланиб, сувнинг 80 фоиздан ва ер ресурсларининг 70 фоизидан 
кўпроғи аграр соҳада фойдаланилади. Бу соҳада ялпи ички маҳсулотларнинг 25 
фоизга яқини яратилаѐтган бўлиб, биргина қишлоқ хўжалик маҳсулоти 
мамлакат валюта тушумларининг 55 фоизини таъминлайди. 
Ҳозирги пайтда республика аҳолисининг 63 фоизи ѐки 14 миллион 
нафари қишлоқда истиқомат қилади. Аграр соҳада 3,5 миллионга яқин киши 
банд бўлиб, бу ишчи кучларининг 40 фоизини ташкил қилади. 
Президент И.Каримов Олий Мажлиснинг ўнинчи сессиясида сўзлаган 
нутқида "Жамиятимизнинг ривожланиши кўп жиҳатдан қишлоқ хўжалигида 
ислоҳотлар нечоғли самарали кечаѐтгани, қишлоқ ҳаѐтининг барча жабҳаларига 
нечоғли чуқур кириб бораѐтгани билан боғлиқ", деб таъкидлагани бежиз эмас. 
Республикамизда "Ер тўғрисида"ги, "Кооперация тўғрисида"ги, "Ижара 
тўғрисида"ги, "Деҳқон хўжалиги тўғрисида"ги ва бошқа бир қатор қонун ва 
ҳужжатлар, Президент Фармонлари, ҳукумат қарорлари қабул қилиндики, улар 
аграр соҳада янги ҳуқуқий муносабатларни жорий этиш, турли мулкчилик 
шаклига асосланган кўп укладли иқтисодиѐтни шакллантириш, кичик ва ўрта 
бизнесни, хусусий тадбиркорликни, фермер ва шахсий таморқа хўжаликларини 
ривожлантириш имконини яратади. 
Бозор иқтисодиѐти шароитида республикамиздаги мингга яқин давлат 
хўжаликлари мулкчиликнинг нодавлат шаклларига айлантирилди. Паст 
рентабелли ва зарар кўриб ишлаѐтган 1450 та қорамолчилик фермерси 
хусусийлаштирилди, 650 та ферма «ким ошди» савдосида сотилди. 
Ўзбекистонда тажриба тариқасида 3 та агрофирма тузилди ҳамда 
ишловчиларнинг ҳақиқий мулк эгалигини таъминлаш мақсадида 26 хўжалик 
мулкий пай негизида ѐпиқ турдаги ҳиссадорлик жамиятларига айлантирилди.
Ҳозирги пайтда қишлоқларда хусусий секторни ривожлантириш, 
маҳсулотларни қайта ишлаш ва сақлаш, кичик ва қўшма корхоналарни барпо 
этиш бўйича бир қатор ишлар қилинмоқда. 
Қишлоқ хўжалигида ислоҳотларни амалга ошириш борасидаги 
вазифаларни бажариш кўп жиҳатдан кадрлар малакаси, билим ва маҳоратига 

---

79 
боғлиқдир. Шунинг учун қабул қилинган "Таълим тўғрисида"ги ва "Кадрлар 
тайѐрлаш миллий дастури тўғрисида"ги қонунлар асосида олий ва ўрта махсус 
ўқув юртлари фаолиятларини тубдан қайта ташкил этиш бўйича ишлар муайян 
амалга оширилмоқда. 
Қишлоқ хўжалигининг асосий вазифаси қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари 
ишлаб чиқаришни мутассил ривожлантириш, аҳолини қишлоқ хўжалиги 
маҳсулотлари билан, саноатни давлат резерви, экспорт шартномасини эса зарур 
хом 
ашѐлар 
билан 
таъминлашдир. 
Маҳаллий 
қишлоқ 
хўжалиги 
корхоналарининг асосий вазифаси маҳаллий иқтисодий, моддий, табиий 
ресурслардан тўла фойдаланиш асосида қишлоқ хўжалигини жадал суръатда 
юксалтириш, 
илғор 
технологияни, 
мелиорация 
ва 
ирригацияни 
ривожлантириш, янги ишлаб чиқариш шаклларидан (ижара, пудрат, 
фермерлик) фойдаланиш ҳисобланади. 
Қишлоқ хўжалигининг минтақадаги вазифаларига қуйидагилар 
киради: 
1. Ердан (аввало ҳайдаладиган қисмидан) самарали фойдаланиш ва 
шу асосда ҳосилдорликни ошириш, ернинг мелиоратив ҳолатини комплекс 
яхшилаш. 
2. Сув хўжалиги фаолиятини юксалтириш, сув ресурсларидан 
самарали фойдаланиш (ҳозир сувдан фойдаланиш коэффициенти КПД-0,65 га 
тенг), кам сув талаб қиладиган технологияга ўтиш. 
3. Илмий асосланган кимѐлаштиришга ўтиш, биоусулдан кенг 
фойдаланиш. 
4. Қишлоқ хўжалиги моддий-техника базасини юксалтириш, уни 
ишлаб чиқариш воситаларининг энг самарали турлари билан таъминлаш, 
ижтимоий инфратузилмани ривожлантириш. 
5. Чорвачиликнинг ем – хашак базасини ривожлантириш, чорва 
тузилишини, 
наслини 
яхшилаш, 
тезкор 
омиллардан 
фойдаланиб, 
маҳсулдорликни кўпайтириш. 
Маҳаллий қишлоқ хўжалигини ривожлантиришда ҳар бир 
минтақанинг хусусиятлари, чунончи, жуғрофий жойлашиши, табиий шароити, 
нуфузи, миллий хусусиятлари, шаҳар атрофига ѐки саноат районларига узоқ-
яқинлиги, қайта ишлаш саноатига боғлиқ йўллар, иқтисодий ихтисослашганлик 
каби омиллар ҳам ҳисобга олинади. 
Уларни ҳисобга олиш ижобий омиллардан кенг фойдаланиш ва 
самарадорликни тўсувчи омилларнинг таъсирини йўқотишга олиб келади.