Ушбу Қоидаларда қуйидаги асосий тушунчалар қўлланилади: гендер-ҳуқуқий экспертиза

5-тема: Ҳаял-қызларды басым ҳəм зорлықтан қорғаў системасын күшейтириў ис-илажлары ҳаққында (Министрлер кабинетиниң 3-сан Қарары 04.01.2020-жыл)

Ҳаял-қызларды басым ҳəм зорлықтан қорғаў системасын күшейтириў

ис-илажлары ҳаққындағы нызам ишки ислер органлары тарепинен басым хам (яки) зорлыктан жабирленген хаял-кызларга (кейинги орынларда жабирлениуши деп журитиледи) корганыу ордерин, сондай-ак басым хам зорлык ислеген ямаса зорлык ислеуге бийим болган шахсларга (кейинги орынларда зорлык ислеген шахслар деп журитиледи) корганыу ордеринин нусхасын бериу (кейинги орынларда жабирлениуши хам зорлык ислеген шахсларга корганыу ордерин бериу деп журитиледи) тартибин белгилейди.
Корганыу ордери усы Нызамнын 1-тиркемеге тийкар серия хам номерине ийе болган, катан есабаты журитилетугын хужжет есапланады
Корганыу ордери ишки ислер органларынын таяныш пункити профилактика (ага) инспекторы (кейинги орынларында профилактика инспектори деп журитиледи) тарепинен усы нызамнын 2- тиркемесинде келтирилген схемага мууапык бериледи.
Корганыу ордери район (кала) ишки ислер органлары хукыкбузарлыклар профилактикасы болимлеринде журитилетугын арнаулы журналдан дизимнен откериледи.
Томендегилер корганыу ордерин бериу ушын тийкар есапланады:
басым хам зорлык курбанынын муражаати;
физикалык ямаса юридик шахслардын хабарлары, сонын менен бирге галаба хабар кураллары хам (яки) социаллык тармаклар аркалы таркалган хабарлар;
басым яки зорлык ислеу ямаса оларды ислеуге харекет етиу жагдайлары уакиллик органлары хам шолкемлер хызметкерлер тарепинен туурыдан-тууры аныклау;
мамлекетли органларынан хам баска да шолкемлерден алынган материаллар.
Хаял-кызларды басым хам зорлыкдан коргауды амелге асырыушы уакиллик органлары хам шолкемлер жабирленген хаял-кызлар бойынша маглыуматка ийе болганда дархал усы нызамнын 3-тиркемеге мууапык формадагы хабарнаманы ишки ислер органларына усыныс етеди.
Хабарнама нызам хужжетлерине мууапык ишки ислер органлары наубетшилик болиминдеги журналдан дизимнен откериледи
Басым хам зорлык турысында хабар берген шахслар, сондай-ак басым хам зорлыкдан жабирленген хаял-кызлар хаккындагы шахска байланыслы маглуматлар нызам хужжетлерде белгиленген тəртипте коргалады.
Ишки ислер органларынын наубетшилик болиминде белгиленген тартипте дизимге откен муражетлер хам хабарлар дархал профилактика инспекторына усыныс етиледи етиледи.
Профилактика инспекторы ишки ислер органлары наубетшилик болими тарепинен усыныс етилген муражатлер хам хабарларды 24 саат дауамында уйренип шыгады хамде муражатлер хам хабарларды уйрениу дауиринде уактында:
жабирлениуши хам зорлык ислеген шахслар хамде баска да шахслар менен уакыя тууырысында саубет откереди;
жабирлениуши хам зорлык ислеген шахстын турмыс тарзи, басым хам зорлык ислениуинин келип шыгыу себеплери хам шарт-шараятларын уйренеди;
жабирлениуши хам зорлык ислеген шахсларды социаллык реабилитация кылыу хам социаллык бийимлестириу шара-илажларын амелге асырады;
Профилактика инспекторы муражаат хам хабарларды уйрениу жуумагы бойынша:
басым хам зорлык жагдайлары аныкланганда корганыу ордерин хужжетлестиреди;
зорлык еткен шахсларга корганыу ордери берилгенлиги хаккында жабирлениушинин разылыгы менен пукаралардын озин-ози баскарыу органларын, сондай-ак баска басым хам зорлыктан коргауды амелге асырыушы уакиллик органлар хамде шолкемлерди хабардар етеди;
басым хам зорлык фактлери аныкланбаган жагдайда, нызам хужжетлерине мууапык тийисли шараларды белгилейди хамде бул хаккында пукаралар жийыны баслыгы, хаткери, хаял-кызлар менен ислесиуши хам шанаракларда руухый агартыушылык катнасыкларды беккемлеу бойынша канийге катнасында баяннама хужжетлестиреди;
Озбекистан Республикасынын Жынаят кодексинде назерде тутылган жынаят белгилери аныкланган жагдайда–корганыу ордерин бериу турысындагы маселени корип шыгыу менен бир уакытта ис материалларын жынаый жууапкершилик маселесин корип шыгыу ушын тийисли хукык коргау органларына жибереди.
Он сегиз жаска толмаган жабирлениушилердин корганыу ордерин бериу хаккындагы арзасы олардын нызамлы уакили яки кауендерлик хам гамхорлык органынын уакили катнасында корип шыгылады.
шахс корганыу ордерин алыудан хам оган кол койыудан бас тарткан жагдайда, профилактика инспекторы калыс гууалар катнасында баяннама (акт) дузеди хамде нызамсыз харекетин дауам етирген жагдайда нызам хужжетлерине муапык жууапкершиликке тартылыуы хаккында арнаулы турде ескертиледи (расмий огохлантиради) хам бул хаккында жабирлениушиге хабардар етиледи.
Корганыу ордерин хужжетлестирилгенде барше жазыулар кок (хауарен) ручкада, тусинерли етип жазылады.
Корганыу ордери уш болимнен ибарат болып:
биринши болими (туп) толтырылганнан сон жабирлениушиге бериледи;
екинши болими (нуска) зорлик ислеген шахсларга бериледи
ушинши болими профилактика инспекторында калдырылады
Корганыу ордери 30 (отыз) кун муддетке шекем бериледи хам усы ордер хужжетлестирилген уакыттан кушке енеди.
Профилактика инспекторы корганыу ордери берилгеннен сон 3 (уш) кун муддет ишинде бул хаккында тийисли район (кала) ишки ислер органлары хызметлерин мууапыкластырыушы баскармасы, район (кала) ишки ислер болими хукыкбузарлыклар профилактикасы болими баслыгын хабардар етиледи
Хукыкбузарлыклар профилактикасы болими баслыгы корганыу ордерин хужжетлестириу бойынша топланган материалларды уйренип, тареплер пикирин еситкен халда профилактика инспеторынын корганыу ордерин бериу турысындагы карарын бийкарлауга хаклы.
Корганыу ордеринде томендеги шеклеулер назерде тутылыуы мумкин:
басым откериуди хам зорлык ислеуди шеклеу;
басым откериу яки зорлык ислеген шахстын басым хам зорлыктан жабирлениушилер менен карым-катнасын шеклеу (жумыс орынларында хам таълим бериу орынларында басым хам зорлыктан жабирлениушинин басым откизген хам зорлык ислеген шахс пенен баска шахс аркалы (билвоста) катнаска жол койылады)
басым откизилген хам зорлык ислеген жагдайда басым хам зорлыкдан жабирлениушинин хамде басым откизген хам зорлык ислеген шахстын бир ханада бирге болыуын шеклеу;
басым хам зорлык ислеген шахстын мойнына басым хам зорлыктан жабирлениушини емлетиу, оган маслахат бериу, оны басым хам зорлыктан жабирлениушилерге жардем корсетиу бойынша арнаулы орайга жайластырыу ушын карежетлерди, жеткизилген материаллык зыянлары орнын каплау, сондай-ак мараллык зыянды компенсациялау мажбурыятын жуклеу.
басым откизген хам зорлык ислеген шахстын куралды (хызмет куралынан тыскары) саклау хам алып журиу хукыкын корганыу ордерин амел етиу яки онда корсетилген муддет ишинде шеклеу яки токтатыу, сондай-ак курал сатып алыу ушын рухсатнама алыуга хукыкын токтатыу. Корганыу ордери нызам хужжетлеринде белгиленбеген баска шеклеулерди назерде тутыуга жол койылмайды
Басым откизген хам зорлык ислеген шахстан курал хам онын ок-дарилерин алып койыу хамде оларды саклау нызам хужжетлеринде белгиленген тартипте амелге асырылады
Профилактика инспектори корганыу ордерин хужжетлестириуде хаял-кызларга карата откизилген басым хам зорлык жагдайларынан келип шыккан халда зорлык ислеген шахска усы нызамнын 16-бантинде белгиленген бир ямаса бирнеше шеклеуди бир уакыттын озинде колланыуы мумкин
Корганыу ордери амел етиу дауиринде кауип сапластырылмаган болса, корганыу ордеринин амел етиу муддетин жабирлениушинин арзасына мууапык коби менен отыз кунге шекем созылыуы мумкин
Профилактика инспектори бес ис кунинде:
Корганыу ордеринин амел етиу муддетин созыу турысындагы жабирлениушинин арзасын, сонын менен бир катарда кауип сапластырылганлыгын ямаса сапластырылмаганлыгын уйренеди;
бул маселе бойынша усы Нызамнын 19-бантинде корсетилген тийисли мамлекетлик органлары хам шолкемлердин пикир (жумагын)ин алады;
корганыу ордеринын амел етиу муддетин созыу бойынша топланган маглуматларды хукыкбузарлыклар профилактикасы болим баслыгына киритеди.
Хукыкбузарлыклар профилактикасы болими баслыгы еки ис куни ишинде тийисли хужжетлерди уйренген халда корганыу ордеринин амел етиу муддетин созыуды яки созыуды бийкар етиу туурысында тийкарланган карар кабыл етеди.
Корганыу ордеринин амел етиу муддети созылган жагдайда бул хаккында амелдеги бланкага белги койылып, жабирлениуши хам зорлык ислеген шахслар таныстырылады хамде зорлык ислеген шахслар зорлык минез-кулкын озгертириу бойынша дузетиу дастуринен отиу хаккында ескертириледи.
Қорғаныў ордеринин əмел етиу муддети созылган дауринде зорлык откерген шахсларга косымша шеклеулер яки профилактик ис-илажлар белгилениуи мумкин. Он сегиз жаска толмаган жабирлениушилердин корганыу ордерин созыу турысындагы арзасы олардын нызамлы уакили яки кауендерлик хам аменгерлик органларынын уакили катнасында корип шыгылады.