Urmaiov N. J., R o ‘ziyev O. A., Gulmatov J. Q., Berdiyev S. R. Qishloq xo‘jaligiiqtisodiyoti «tafakkur»

Qisqacha xulosalar
Yer qishloq xo'jaligining asosiy ishlab chiqarish vositasidir. Chunki 
qishloq xo‘jaligida ishlab chiqarish bevosida yerda amalga oshadi. 
Mamlakatimizning iqlim sharoitida qishloq xo'jaligi ishlab chiqarishida suv 
resursining ham ahamiyati katta.
Yer va suvga nisbatan davlat mulkchiligi saqlagan holda ulardan yil 
davomida to‘liq va samarali foydalanish huquqi jismoniy hamda yuridik 
shaxslarga uzoq muddatga yoki umrbod berilmoqda. Ulardan to‘liq va samarali
74
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

foydalanganlik darajasini ma’lum bir ko‘rsatkichlar tizimi yordamida tahlil 
etish lozim.
Kelajakda yer va suv resurslaridan foydalanish darajasini hamda 
iqtisodiy samaradorligini oshirish uchun tuproq unumdorligini, sug'orish 
tizimini yaxshilashga qaratilgan barcha tadbirlar o‘z vaqtida, sifatli bajarilishini 
ta'minlasb zarur.
Mamlakat miqyosida yer monitoringi va kadastri talab darajasida 
amalga oshirilishini ta'minlash kerak.
Nazorat va muhokama uchun savollar:
1. Yer va suv resruslarining qishloq xo'jaligidagi ahamiyati nimadan 
iborat?
2. Yer resursining o‘ziga xos xususiyatlari nimadan iborat?
3. Yer resursining tarkibi nimalardan iborat?
4. Yer kadastri, uning tarkibi, amalga oshirilishi haqida nimalami bilasiz?
5. Yer va suv resurslari bo'yicha mamlakatimizda qanday me’yoriy 
hujjatlar qabul qilingan?
6. Yer monitoringining mazmuni nima?
7. Yeming me’yoriy qiymatini aniqlash tartibi qanday?
8. Yer va suv resurslaridan foydalanish holati hamda samaradorligiga baho 
berishda qanday ko'rsatkichlardan foydalaniladi?
9. Yer va suv resurslaridan foydalanish samaradorligini oshirishning 
qanday yo‘llari bor?
Tavsiya etiladigan adabiyotlar:
1. 0 ‘zbekiston Respublikasining «Yer kodeksi». -T.: «Adolat», 2007
2. 0 ‘zbekiston Respublikasining «Suv va suvdan foydalanish to‘g‘risida»gi 
Qonuni. / Qishloq xo‘jaligida islohotlami chuqurlashtirishga doir qonun va 
me’yoriy hujjatlar to‘plami. -T.: «Sharq», 1998
3. Karimov I.A. Mamlakatimizni modemizatsiya qilish va yangilashni izchil 
davom ettirish — davr talabi. 2008-yilda mamlakatimizni ijtimoiy-iqtisodiy 
rivojlantirish yakunlari va 2009-yilga mo‘ljallangan iqtisodiy dastuming eng 
muhim ustuvor yo‘nalishlariga bag‘ishlangan Vazirlar Mahkamasi majlisidagi 
ma’ruza. «Xalq so‘zi», 2009-yil 14-fevral
4. Karimov I.A. Jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi, 0 ‘zbekiston sharoitida 
uni bartaraf etishning yo‘llari va choralari. -T: « 0 ‘zbekiston», 2009
5. Abdug‘aniyev A., Abdug'aniyev A.A. Qishloq xo'jaligi iqtisodi. 
-T.: 
O'zbekiston yozuvchilar uyushmasi Adabiyot jamg‘armasi nashriyoti, 2004
6. 
Ergashev R.X. Qishloq xo‘jaligi iqtisodiyoti. Darslik —T.: «Extremum 
press», 2011
75
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

7. 
Murtazayev O., Ismoilov A.Q. Qishloq xo'jaligi iqtisodiyoti. —T.: 
«Mehnat», 2003
8. Abdug‘aniyev A. Yer monitoringi. // « 0 ‘zbekiston qishloq xo‘jaligi», 
2001. -Nsl
9. Abdullayev Z. Yer resurslaridan foydalanishda xorij tajribasi. 
// « 0 ‘zbekiston iqtisodiy axborotnomasi», 2006. -Nal 1
10. Mirzayev Q., Husanov M. 
Suvdan foydalanish muammolari. 
// « 0 ‘zbekiston qishloq xo‘jaligi», 2002. -N°4
11. Mamatqulov A.V. Qishloq xo‘jaligida sug‘oriladigan sho‘rxok yerlardan 
samarali foydalanish. -T.: «Cho‘lpon», 2007
76
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

«Qishloq xo‘jaligida yer va suv resurslari va ulardan samarali 
foydalanish yo‘llari» mavzusidagi ma'ruza 
darsi uchun
TEXNOLOGIK XARITA
Mavzu
Qishloq xo‘jaligida yer va suv resurslari va ulardan santarali 
foydalanish yo'llari
Maqsad
Talabalarga mavzu bo'yicha tushuncha berish hamda ularda 
bilim, malaka va ko‘nikma hosil qilish
Vazifa
Talabalarga yer resurslarining qishloq xo'jaligidagi 
ahamiyati va uning o'ziga xos xususiyatlari hamda undan 
samarali foydalanish yoTlarini ochib berish. Yer resurslari 
to‘g‘risidagi me'yoriy hujjatlar, yer resurslaridan foydalanish 
holati va samaradorligini tavsiflovchi ko'rsatkichlar, yer 
monitoringi 
va Davlat yer kadastri, yer resursidan 
foydalanganlik uchun toTanadigan soliqlar, yer resurslaridan 
foydalanish bo‘yicha rivojlangan xorijiy mamlakatlar tajribasi 
bo‘yicha talabalarda maTumotlar berish, ularda mavzuga 
qiziqish uyg‘otish, mustaqil fikrlashga o‘rgatish va ijodiy 
faollikni oshirish.
0 ‘quv jarayoni
«Qishloq xo'jaligida yer va suv resurslari va ulardan samarali 
foydalanish yo‘llari» mavzusi bo'yicha rejalami belgilash, 
adabiyotlar bilan tanishtirish, mavzuga taalluqli qonunlar, 
hukumat qarorlari va Prezident farmonlari mazmunini 
tushuntirish, talabalarda mavzu bo'yicha bilim va ko'nikma 
hosil qilish.
0 ‘quv 
jarayonini 
amalga oshirish 
texnologiyasi
Uslub: «Muammo» texnologiyasi orqali o'tiladi
Shakl: ma’ruza, suhbat va munozara
Vosita: o‘qituvchi nutqi, tarqatma materiallar, kompyuter, 
multimedia provektori va doska
Usul: rasmlar, jadvallar, diagrammalar
Nazorat: kuzatish, savol-javob, fikr almashuv
Baholash: faol talabalarga tegishli ballarni qo‘yish
Kutiladigan
natijalar
0 ‘qituvchi: 
Maqsadga erishish, 
talabalarda mavzu 
bo'yicha bilim va 
ko'nikma hosil qilish, 
ularda qiziqish uyg'otish 
va mavzu bo‘yicha 
mustaqil ravishda 
qo'shimcha bilimlami 
egallashga yo'naltirish
Talaba:
Yer resurslarining ahamiyati va 
o'ziga xos xususiyatlarini, ulardan 
foydalanish samara-dorligini 
oshirish yoTlarini o'rganish. 
Mavzu bo‘yicha tushuncha va 
koTtikmalarga ega boTish