Urganch filiali

Ochiq kalitli kriptotizimlar

Axborot-kommunikatsiya tarmoqlarida ma’lumotlar almashinuvining muhofazasini ta’minlash masalalarini yechishda simmetrik kalitli krpitoalgoritmlar asosida yaratilgan kriptotizm qanchalik ishonchli bo’lmasin, bari-bir undan amalda foydalanish jarayonida ba’zi yechilishi kerak bo’lgan muhim havfsizlikni ta’minlash masalalari kelib chiqishi mumkin. Masalan, kalitlarni tizim foydalanuvchilariga tarqatish masalasi. Bu masalani yechish uchun, ya’ni ishlab chiqilgan bardoshli kalitlarni tizim foydalanuvchilariga yetkazish xavfsizligi kafolatli ta’minlangan bo’lishi talab etiladi. Buning uchun esa yana biror kriptotizimdan foydalanishga \

to’g‘ri keladi. Bu masalaning yechimi klassik va zamonaviy algebrada olingan ilmiy natijalar asosida yaratilgan ochiq kalitli kriptotizimlarning vujudga kelishi bilan hal etildi.

Asimmetrik shifrlash tizimlarida ikkita kalit ishlatiladi. Axborot ochiq kalit yordamida shifrlansa, maxfiy kalit yordamida rasshifrovka qilinadi. Asimmetrik shifrlash tizimlarini ochiq kalitli shifrlash tizimlar deb ham yuritiladi. Shifrlashning asimmetrik kriptotizimi sxemasi 1.10 - rasmda keltirilgan

1.10-rasm. Shifrlashning asimmetrik kriptotizimi sxemasi

Ochiq kalitli kriptotizim mohiyati har bir foydalanuvchi uchun birini bilgan holda ikkinchisini topish yechilishi murakkab bo’lgan masala bilan bog‘liq bo’lgan kalitlar juftligini yaratishdan iborat. Bu juftlikni tashkil etuvchi kalitlardan biri ochiq ikkinchisi maxfiy deb e’lon qilinadi. Ochiq kalit oshkora e’lon qilinadi, maxfiy kalit faqat uning egasigagina ma’lum bo’ladi. Biror foydalanuvchining ochiq kalitini bilgan holda uning maxfiy kalitini topishning amaliy jihatdan mumkin emasligi, yechilishi murakkab bo’lgan masalaning hal etilishini talab qilishi bilan kafolatlanadi. Ochiq ma’lumot, shu ma’lumotni olishi kerak bo’lgan foydalanuvchining ochiq kaliti bilan shifrlanib unga uzatiladi. Shifrlangan ma’lumotni olgan foydalanuvchi faqat o’zigagina ma’lum bo’lgan maxfiy kalit bilan uni deshifrlab, ochiq ma’umotga ega bo’ladi[14,16].

Ta’kidlash lozimki, ochiq kalitli kriptotizimlar algoritmlaridan quyidagi maqsadlarda foydalaniladi:

1. 
   Saqlanuvchi va uzatiladigan ma’lumotlarning maxfiyligi muhofazasini ta’minlovchi mustaqil vosita sifatida.
   
2. 
   Kalitlar taqsimotini muhofazasini ta’minlovchi vosita sifatida.
   
3. 
   Autentifikatsiya, ya’ni ma’lumotlar va ularning avtorlarini haqiqiyligini aniqlash uslublari vositasi sifatida. Bu haqida «Elektron raqamli imzo» bo’limida batafsil to’xtalinadi.