Urganch davlat universiteti zohid jumaniyozov tarjimaning nazariy va amaliy asoslari


Tarjimonlik transformatsiya(lari): tarjima adekvatligiga (muqobilligiga) erishish uchun bajariladigan tillararo o’zgartirish(lar)



Download 0,49 Mb.
bet8/8
Sana06.02.2020
Hajmi0,49 Mb.
#38879
1   2   3   4   5   6   7   8
Bog'liq
Tarjima nazariyasi

Tarjimonlik transformatsiya(lari): tarjima adekvatligiga (muqobilligiga) erishish uchun bajariladigan tillararo o’zgartirish(lar).

Переводческие трансформацииприемы перевода, которые может использовать переводчик при переводе различных текстов, в тех случаях, когда словарное соответствие отсутствует, или не может быть использовано в условиях данного контекста.

Translation transformations: For achieving adequate translation interlinguistic alterations
Muayyan unsurar o’rnini almashtirib qo’yish: tarjimonlik transformatsiyalarining bir turi: tarjima jarayonida asl matnga nisbatan til elementlarining o’rnini, ketma-ketlik tartibini o’zgartirilishi.

Замена элементов при переводе –прием перевода лексических единиц исходного языка путем использования в переводе единиц языка перевода, значение которых не совпадает со значением исходных единиц.

To change place of particular factors: a type of translation transformations: the alteration of linguistic elements and consequence of original texts while translating.

Almashtiruv: tarjimonlik transformatsiyalarining bir turi: tarjima jarayonida asl matndagi grammatik (leksik) birlikning boshqa grammatik (leksik) birlik bilan almashtirilishi.

Замены - это способ перевода, при ко­тором грамматическая единица в оригинале преобразуется в единицу с иным грамматическим значением. Замене мо­жет подвергаться грамматическая единица любого уровня.

Substitution: a type of translation transformations. to alter grammatical and lexical units with another one.

Almashtiruv turlari: - so’z shakllarini almashtiruvi (masalan, ko’plik shaklini birlik shakli bilan almashtirilishi); - so’z turkumlarini almashtiruvi (masalan, olmoshning ot bilan almashtirilishi); ga’ bo’laklarini almashtiruvi (masalan, eganing to’ldiruvchi bilan almashtirilishi); - qo’shma gapda sintaktik almashtiruv; - leksik almashtiruv; - antonimik tarjima.

Типы замены. При переводе имеют место и другие типы замен частей речи, причем часто они сопровождаются также заменой членов предложения, то есть перестройкой синтаксической структуры предложения. При замене членов предложения слова и группы слов в тексте перевода происходит перестройка синтаксической схемы построения предложения.

Types of substitutions: substitutions of word formations (for example: exchanging plural form with singular one); exchanging of parts of speech (for instance: exchanging noun with pronoun); exchanging parts of sentences (for example to exchange subject with object); syntactic exchanging in compound sentences; lexical exchanging and antonymic translation.
Qo’shma gapda sintaktik almashtiruv: gapda sintaktik bog’lanish turlarining almashtiruvi.

Синтаксическая замена при переводе сложных предложений – способ замены видов синтаксической связи.

Syntactical exchanging in compound sentences: alteration of the types of syntactical links

Sintaktik bog’lanishning almashtiruv turlari: - sodda gapning qo’shma ga’ bilan almashtirilishi; - qo’shma gapning sodda gapga almashtirilishi; - bosh ga’ning ergash gapga, yoki aksincha, ergash gapning bosh gapga almashtirilishi; - ergashishning bog’lanishga almashtirilishi; -bog’lovchili bog’lanishning bog’lovchisiz bog’lanishga almashtirilishi.

Exchanging types of syntactical links: exchanging compound sentences with simple once or vice versa; exchanging subordinate clauses with main clauses or vice versa; exchanging conjunctive links with disconjunctive once.

Leksik almashtiruv: tarjima jarayonida asl matn tilidagi leksik birliklar (so’z va so’z birikmalari)ni boshqa, ularning lug’aviy ekvivalentlari bo’lmagan leksik birliklar bilan almashtirilishi.

Лексические замены при переводе - замена отдельных лексических единиц (слов и устойчивых словосочетаний) лексическими единицами, которые не являются их словарными эквивалентам и, т. е., которые имеют иное значение, нежели передаваемые ими в переводе единицы ИЯ.

Lexical alteration: To exchange lexical units (words and word combinations) of original texts into another language, which don’t have lexical equivalents in target language.

Leksik almashtiruv turlari:- konkretlashtirish; - umumlashtirish; - natijaning sabab bilan, sababning natija bilan almashtiruvi.

Типы лексической замены при переводе – конкретизация, обобщение; замена результата с причиной, причины с результатом.

Types of lexical alterations: Concretize; - generalize; - alteration of cause and result or vice versa.

Konkretlashtirish: leksik almashtiruvning bir turi: tarjima jarayonida ma’nosi keng so’z/ so’z birikmalarining ma’nosi tor so’zlar/ so’z birikmalari bilan almashtirilishi.

Конкретизация – это замена слова или словосочетания текста оригинала с более широким значением словом или словосочетанием вторичного текста с более узким значением.

Concretize a type of lexical alteration: while translation procedure exchanging deep meaning word and word combinations with shallow meaning word and word combination.

Konkretlashtirish turlari: - tilga oid konkretlashtirish (ma’nosi keng so’zni ma’nosi tor so’z bilan almashtirish ikki til qurilishidagi mavjud farqlarga bog’liq ); - kontekstual konkretlashtirish (ikki til o’rtasidagi sistemali farqlarga emas, balki konkret kontekstga, stilistik xususiyatlarga bog’liq)

Типы конкретизации: языковая, при которой замена слова с широким значением на слово с более узким определена различиями в строе двух языков; контекстуальная, применяется для того, чтобы завершить фразу, когда необходимо избежать повторений, достичь большей выразительности и т.д. 

Types of concretization: Concretization belongs to a language (to change deep meaning word with shallow meaning one depends on the difference of both language structure); - contextual concretize (it does not depends on systematically difference between two languages, but also connected with concrete context and stylistic features).

Umumlashtirish: leksik almashtiruvning bir turi: ma’nosi tor so’zlarning tarjimada ma’nosi keng so’zlarga almashtirilishi

Обобщение – тип лексической замены, при которой слова с узким значением заменяются словами с широким значением.

Generalization: A type of lexical alteration: to exchange shallow meaning words with deep meaning words.

Antonimik tarjima: - kompleks leksik-grammatik almashtiruv; (asl matndagi biror so’z tarjima tilida uning ma’nosiga qarama-qarshi bo’lgan so’zga almashtiriladi, shu bilan bir qatorda tasdiq grammatik konstruktsiya inkor konstruktsiyaga, inkor konstruktsiya tasdiq konstruktsiyaga almashtiriladi)

Антономический перевод - замена какого-либо понятия, выраженного в подлиннике, противоположным понятием в переводе с соответсвующей перестройкой всего высказывания для сохранения неизменног плана содержания.

Antonymic translation: Complex lexical-grammatical alteration; while translating words of original texts into another language exchanging them completely opposite meaning words, moreover declarative sentences alters into negative form.

Qo’shish: - tarjima matniga asl matnda yo’q bo’lgan leksik birliklarni qo’shish.

Дополнение – добавление лексических единиц, отсутствующих в оригинальном тексте.

Insert: to insert extra lexical this does not exist in original text 
Tushirib qoldirish: asl matndagi semantika (ma’no)si jihatidan ortiqcha bo’lgan so’zlarning tarjima jarayonida tushirib qoldirilishi

Опущение – пропуск «лишних» лексических единиц с точки зрения семантики в процессе перевода.

Ellipsis: to misuse words which does not necessary semantically point of view in translation.

Transliteratsiya: bitta alfavit harflarini boshqa alfavit harflari bilan belgilangan qoidalarga muvofiq ravishda qayta berish.

Транслитерация - побуквенная передача отдельных слов и текстов одной графической системы средствами другой системы.

Transliteration: using the same alphabetical letter with other letters according to relevant rules.

Transkripsiya: tovushlarni maxsus belgilar sistemasi yordamida yozuvda qayta berish; ushbu sistemada har bir belgi faqat bitta tovushni ifodalaydi.

Транскрипция -  письменное воспроизведение  слов  и  текстов  с учётом  их  произношения  средствами  определённой графической системы. Транскрипция бывает  научная  и  практическая.

Transcription: reuse the sounds using special systematically sign in written form, and in this system one sign denotes only one sound.
Perifraza: muayyan narsa, shaxs , jarayon yoki voqeani odatdagi so’z bilan emas, balki o’sha narsa , shaxs, jarayon yoki voqeaning asosiy xususiyatlarini anglatuvchi boshqa so’z yoki so’z birikmasi yordamida ifodalash, qayta belgilash;

Перифраза это семантически неделимое, иносказательное выражение, которое описывает содержание другого слова или сочетания слов. Перифраза называет понятие или явление другими словами, сохраняя при этом его смысл.

Paraphrase: to express particular thing, person, process or events with other words according to their specific features.

Internatsional so’z(lar): (genetik jihatdan qardosh bo’lgan) ko’p tillarda bir xil ma’noda qo’llaniladigan va kelib chiqishi bir xil bo’lgan so’z , masalan, nemischa Kultur, inglizcha culture, ruscha kultura so’zlari lotin tilidagi cultura so’zidan kelib chiqqan; nemischa Sport, frantsuzcha sport, ruscha sport so’zlari inglizcha sport so’zidan kelib chiqqan.

Интернациональные слова  (ИНТЕРНАЦИОНАЛИЗМЫ) — слова  или выражения, употребляющиеся во мн. языках с одним и тем же значением. Словарный фонд интернациональных слов  разных яыков пополняется за счет заимствования слов и выражений одного языка другим. Например, слова культура, спорт и др.

International words: (genetically relative) words used at the same meaning and also origins the same, words such as Kultur (German), Culture (English), Культура(Russian) are originated from ″Cultura″ in Latin; the words Sport(German), Sport (French), Спорт(Russian) are originated from Sport in the English language.

Tarjimonning soxta do’stlari: asl matn tili va tarjima tilida aytilishi va yozilishi jihatidan deyarli bir xil bo’lgan, ammo ma’nosi yoki qo’llanishi jihatidan turlicha bo’lgan so’zlar.

Ложные друзья переводчика  — пара слов в двух языках, похожих по написанию и/или произношению, часто с общим происхождением, но отличающихся в значении.

Translator’s artificial friends”: words which are similar meaning and structure but are used in different situation.



Tarjimaning grammatika sohasidagi maqsadlari: asl matnning grammatik shaklini emas, balki bu shakl orqali ifodalangan fikrni qayta tiklash; asl matndagi grammatik shaklining ba’zi xususiyatlari stilistik vazifani bajarib kelgan holda ushbu xususiyatlarni to’g’ridan-to’g’ri tiklash bo’lmasada, ularning funktsiyasini tarjima tilining o’xshash vositalari orqali qayta tiklash.

Цели перевода в области грамматики – восстановление смысла, переданного с помощью определенных грамматических форм; восстановление некоторых стилистических особенностей грамматической формы при помощи эквивалентных средств переводимого языка.

Purpose of translation in grammar: while translating to pay attention expressed ideas through grammatical form not the grammatical form itself; if it is impossible implementing stylistically function several features of grammar form directly, they should be translated using other similar means of translation language.

Tarjimada grammatik aniqliqdan chekinish: tillarning grammatik shakllari orasida absolyut o’xshashlik yo’qligi sababli formal-grammatik jihatdan aniq tarjimadan voz kechish.

Отступление от грамматической точности при переводе – отступление от грамматически точного перевода в связи с отсутствием абсолютной эквивалентности грамматических форм.

Keeping away grammatical accuracy in translation: to sacrifice grammatical concrete translation because of not having complete similarity between grammar forms of both languages.

Formal-grammatik jihatdan aniq tarjima: asl matn va tarjima matnida so’z tartibi, so’zlarning grammatik bog’lanishlari va grammatik kategoriyalarning bir xilligi.

Перевод точный в формально-грамматическом отношении – сходства порядка слов, грамматических связей и грамматических категорий в двух языках.

Formal-grammatical accurate translation: similarity of word order, grammatical categories, grammatical correlation between original and translated texts.

Asosiy grammatik tafovutlar turlari: asl matn tili va tarjima tilining grammatik shakllari, ularning funktsiyalari o’rtasidagi farqlar turlari:

asl matn tili

tarjima tili

1. ma’lum grammatik element uchraydi

shunday grammatik element yo’q

2. ma’lum grammatik element uchramaydi

tarjima jarayonida shunday grammatik element qo’llaniladi

3. ma’lum grammatik element bor

shunday grammatik element bor, ammo uning funksiyasi asl matn tilidan farq qiladi

Грамматические различия при переводе – типы различий грамматических форм и их функций в двух языках:

язык оригинала

язык перевода

1. есть такой грамматический элемент

нет такого грамматического элемента

2. нет такого грамматического элемента

применяется такой грамматический элемент при переводе

3. есть такой грамматический элемент

есть такой грамматический элемент, однако различается по функции


Main grammatical differences: types of differences between grammatical forms and their functions of original and translated texts’ language.

Original text language Translated language

1. Particular grammar elements can be seen. 1. The same grammar element does not exist.

2. Particular grammar elements cannot be seen. 2. On translating the same grammar element is used grammar element exists

3. Particular. 3. The same grammar element exists, but its function differs from original text language.



FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR:

1. Фёдоров А.В. Основы общей теории перевода (Лингвистические проблемы). Изд.4-e, перераб. И доп. M., 1983.

2. Бархударов Л.С. Язык и перевод. M., 1975.

3. Стрелковский П.М. Пособие по переводу с немецкого на русский язык и с русского на намецкий. M., 1973.

4. Salomov G’. Tarjima nazariyasiga kirish. T., 1978.

5. Musaev Q. Tarjima nazariyasi asoslari. T., Fan. 2005.

6. R.Allayarova. Tarjima nazariyasi va amaliyoti (Ma’ruza matnlari). Urganch, 2004.

7. Хайт Ф.С. Пособие по технике перевода специальных текстов с немецкого языка на русский. Изд. 2-e, испр. M., 1978.

8. H.Ch. Andersen. Fliedermütterchen. Berlin, 1973.

9. G.X.Andersen. Juldurvoqi qirol taxtida. S.Yo’ldoshev tarjimasi. Toshkent, 1976.

10. Tatsachen über Deutschland. Frankfurt/Main, Societäts-Verlag, 2000.

11. Die Kinder- und Hausmärchen der Brüder Grimm. 19. Auflage. Berlin, 1982.

12. Aus der Schatzkammer der deutschen Lyrik./ Eine Auswahl für die 10. Klasse.Zusammengestellt und eingeleitet von V. N.Dewekin. Moskau, 1975.

13. Deutschland in kleinen Geschichten. München, 1997.

14. Wörterbuch. Deutsch-Russisch./Rusissch-Deutsch. Begriffe aus Wissenschaft und Hochschule. Deutscher Akademischer Austauschdienst. Bonn, 1996.

15. Wahrig G. Deutsches Wörterbuch. Mosaik Verlag. Die Neuausgabe. 1980.

16. Олегов С.И. Словарь русского языка. Изд.16-e, испр., 1984.

17. Готлиб К.М. Немецко-русский и руссконемецкий словарь “Ложных друзей переводчика”. M., 1972.

18. Willkommen. H.2/2000.

19. Deutschland. № 4/2000.

20. H. Pötzsch. Die deutsche Demokratie. 2., aktualisierte Aufl. Bonn, 1999.

21. M. Fritzler. Ökologie und Umwelt’olitik. Bonn, 1997.

22. Ch.Frey, A.Herzog, A.Michel, R.Schütze. Deutsche Sprichwörter für Ausländer / Eine Auswahl mit Beispielen. Leipzig, 1983.
FOYDALANISH UCHUN INTERNET SAYTLARI

www Google.uz

www. pedagog.uz

www.Daad.uz

www.Wikipedia.org

www.Goethe.taschkent.uz

www.Test.daf.de

www.Hueber.de

www.Eu.europe.com

www.Deutsch-uni.de

www.Funding-guide.de

www.Uni-assist.de

www.literature.uz.

www.ots.uz.

www.poetika.lv.

www.c-cafe.ru.

www.orexca.com.

www.tyurk.ru.

www.ziyonet.uz.

www.ta’lim.uz

www.talant.s’b.ru.wald.html.

www.school.edu.ru.

www.inter-pedagogika.ru.

www.wwings.ru

www.ppf.uni.udm.ru

www.search.re.uz

www.ref.uz


1А.Акимушкин “Бойсунғур мирзо - санъат хомийси, сиёсатчи ва жангчи. Амир Темур шахсининг заминдошлари томонидан баҳоланиши ва фаолиятининг Мустақил Ўзбекистон учун аҳамияти” китоби. Тошкент 1997

1 Д.Рашидий “Жаҳон адабиёти”

2 Ш.Каримов “Эътироф ва эътиқод”, “Жаҳон адабиёти”, 1998 №2

Яна шу авторнинг “Жаҳонгашта шеърият” мақоласи “Ёшлик” 1988 №2





Download 0,49 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish