Urganch davlat universiteti turizm va iqtisodiyot fakulteti turizm va mehmonxona xo

Tayanch so‘z va iboralar: Turni loyihalash, menejmayent, animatsiya, animator, mahsulot sifati, xizmatlar sifati, turoperator ishi sifati.
Mustaqil nazorat qilish uchun topshiriq va savollar:

1. 
   Turistik firmalar faoliyatida xizmat ko‘rsatish menejmenti nimaga yo‘naltirilgan?
   
2. 
   Xizmat ko‘rsatish sohasida tadbirkorlikning uch asosiy komponentini ayting.
   
3. 
   Xizmat ko‘rsatish strategiyasi deganda nimani tushunasiz?
   
4. 
   Turizm animatsiyasi nima degani?
   
5. 
   Turizmdagi animatsion yo‘nalishlarning qaysilari sizga tanish?
   
6. 
   Animatsion dasturlarning o‘zi, boshqa ob’ektlarsiz, turistlarni jalb qila oladimi?
   
7. 
   Turistlarga xizmat ko‘rsatish sifatini boshqarish deganda nimani tushunasiz?
   
8. 
   Mahsulot va xizmatlar sifati deganda nimani tushunasiz?
   
9. 
   Turistik xizmat ko‘rsatish sifati tushunchasini aniqlang.
   
10. 
    Turistik firmalar ishi sifati ko‘rsatkichlari nimalardan iborat?
    

VI.Mavzu.Turistik firmalarni monitoring qilishda reklama faoliyati
Reja:
6.1. Turistik firmalar faoliyatida nazorat tushunchasi.
6.2. Turistik firmalarni monitoring qilishda reklama faoliyatini tashkil qilish.
6.3. Turistik firmalar monitoringida reklamaning vositalari, turlari va vazifalari.
6.4. Turistik firmalar monitoringida reklama tashkilotlariing faoliyati.

Turistik firmalarda reklamaning asosiy vositalari quyidagilardir:

• 
  1. Sayohatlarning kataloglari — ular turistik tovar va xizmatlar to‘g’risidagi ma’lumotlardan, rasmlar va narxlardan iborat bo‘ladi.
  
• 
  2. Risola va ma’lumotnomalar — kichik hajmdagi nashrlar bo‘lib, turistik dam olish joylar ro‘yxati, joylashish o‘rinlar to‘Qrisida to‘laroq ma’lumotlar, narxlar, transport jadvali va boshqalar to‘Qrisida ma’lumotlardan iborat bo‘ladi.
  
• 
  3. Harid xatlari taxminiy qiziqishlari ma’lum bo‘lgan salohiyatli mijozlar, maqsadli guruhlarga jo‘natiladi.
  
• 
  4. Ommaviy axborot vositalarida reklama — bu nashr, televideniye, radio, ko‘chadagi reklamalar.
  
• 
  5. Ko‘chadagi reklama ma’lum joylashuvga, axborotning kichik hajmiga ega bo‘lib, ko‘pincha belgilar va rasmlardan iborat bo‘ladi.
  
• 
  6. Harid joyida reklama — turlarni sotilishi amalga oshiriladigan xonalarning devorlari va derazalarida joylashtirilgan plakatlar, lavhalar, afishalar, reklama taxtachalarda o‘z ifodasini topadi.
  

Turizmda reklamani tarqatish vositalari

• 
  1. Matbuot reklamasi – barcha davriy matbuot (gazetalar, jurnallar, ixtisoslashgan gazetalar va jurnallar).
  
• 
  2. Kitob reklamasi – reklamani nashriyotdan yangi chiqadigan kitoblar ichiga joylashtirish.
  
• 
  3. Bukletlar – firma va uning xizmatlari, mahsulotlariga bag’ishlangan maxsus nashr.
  
• 
  4. Reklama varaqalari – bir varaqda chop etiladi, bir va ko’p rangli, matnlari bilan shakllantiriladi. Ko’pincha ko’rgazma, yarmarkalarda, yig’ilishlarda tarqatiladi.
  
• 
  5. Kataloglar – qisqa tushuntirish va narxlari bilan mahsulot va xizmatlarning katta ro’yxatini reklama qiluvchi, chop etilgan nashr.
  
• 
  6. Afishalar – katta illyustrasiyalardan foydalanadigan katta o’lchamli nashrlar.
  
• 
  7. Kalendarlar, tamg’alar, ruchkalar, kundalik ommaviy sotiladigan sellofan xaltachalar.
  
• 
  8. Telereklama – reklamaning televideniyada berib borilishi eng yuqori natijalarga erishadi.
  

Reklama faoliyatining boshida reklama chora-tadbirlarini amalga oshirish paytida nazarda tutiladigan maqsadlarni aniqlab olish zarur:

• 
  iste’molchida mazkur tovar, xizmat haqidagi aniq darajadagi bilimlarni shakllantirish;
  
• 
  iste’molchida firmaning aniq tasvirini shakllantirish;
  
• 
  mazkur tovar, xizmatga talabni shakllantirish;
  
• 
  firmaga imkon qadar yaxshi munosabatni shakllantirish;
  
• 
  iste’molchini mazkur firmaga e’tibor qaratishini yuzaga keltirish;
  
• 
  mazkur firmaning aynan mazkur tovariga ega bo’lishiga xohish uyg’otish;
  
• 
  tovar savdosi yoki xizmatlardan foydalanishni rag’batlantirish;
  
• 
  tovaraylanmasini tezlashtirish;
  
• 
  mazkur iste’molchini mazkur tovarning doimiy xaridoriga, mazkur firmaning doimiy mijoziga aylantirishga harakat qilish;
  

boshqa firmalarda ishonchli hamkor obrazini shakllantirish

• 
  Reklama varaqalari – bir varaqda chop etiladi, bir va ko’p rangli, matnlari bilan shakllantiriladi. Ko’pincha ko’rgazma, yarmarkalarda, yig’ilishlarda tarqatiladi.
  

To’g’ri pochta aloqasi ko’rinishi:

• 
  xat;
  
• 
  buklet;
  
• 
  otkritka;
  
• 
  broshyura;
  
• 
  telegramma;
  
• 
  bildirgi qog’ozi;
  

• 
  Tashqi reklama - bu birinchilardan qo’llanilib kelinilayotgan reklama vositalaridan bo’lib, bugungi kungacha zamonaviy hisoblanadi. Evropa mamlakatlarida reklama byudjetining 15 % i tashqi reklamaga taaluqli hisoblanib, nashriyot va televideniedagi reklamadan keyingi o’rinlarni egallagan.
  

Jahon amaliyotida "turistlarni joylashtirish vositalari"ning umumiy qabul qilingan ta’rifi mavjud emas, biroq BTT ekspertlari «doimiy (yoki ba’zan) turistlarni tunab qolishlari uchun joy beradigan istalgan ob’ekt»larni shundaylar deb hisoblasa bo‘lishini ta’kidlaydi.
Shuningdek, joylashtirish vositalari ikki asosiy guruhga bo‘linadi:
- kollektiv (KJV);
- individual (IJV).
BTT ekspertlari fikricha, turistlarni kollektiv joylashtirish vositalari «sayohatchiga xona yoki boshqa binoda kechasi tunab qolishga joy berishi mumkin bo‘lgan ob’ekt» sifatida taklif berish mumkin. Biroq undagi joylar soni alohida oila birligi a’zolari sonidan kam bo‘lmasligi, barcha joylar (ushbu binodagi) tijorat tipidagi yagona rahbariyatga bo‘ysunishi lozim.
KJV mehmonxonalar va analogik binolarni, maxsuslashtirilgan va boshqa kollektiv binolarni o‘z ichiga oladi.
Joylashtirish vositalari ma’nosi turli davlatlarda turlicha talqin qilinishi mumkin: bir mamlakatda mavjud joylashtirish vositasi, ikkinchi bir davlatda umuman bo‘lmasligi mumkin. O‘zbekistonda 2000 yil yanvardan boshlab mehmonxonalar yulduzli klassifikatsiyasi qabul qilingan.
Turistlarni joylashtirish vositalari xalqaro tavsiyalarga asoslanib to‘rtta guruhga ajratiladi:
I.Mehmonxonalar va analogik korxonalar:
- mehmonxonalar;
- pansionatlar;
- plyaj mehmonxonalari;
- nomerlari bor klublar;
- mehmonlar uchun uylar;
- boshqalar.
II. Tijorat va ijtimoiy joylashtirish vositalari:
- turistik bazalar;
- arzon (budjetli) mehmonxonalar;
- turistik kempinglar;
- turistik qishloq (uylar guruhi);
- bungalo;
- ijtimoiy turizm korxonalari;
- boshqa joylashtirish vositalari.
III. Maxsuslashtirilgan joylashtirish vositalari:
- davolash mehmonxonalari;
- mehnat va dam olish lagerlari;
- joylashtirishning transport vositalari;
- mehmonxona;
- boshpana, chaylalar;
- alpmehmonxona.
IV. Xususiy joylashtirish vositalari:
- xususiy uylar (mehmonxona);
- xususiy agentlardan ijaraga olingan joy;
- aholi orasidagi qarindoshlarnikiga joylashtirish;
- boshqalar.
Keltirilgan uslubiy joylashtirish vositalari klassifikatsiyasi BTT tomonidan tavsiya etilgan. Turistik mehmonxona - bu mehmonxonalarning alohida turi bo‘lib, turistlarga sayohat bilan bog‘liq xizmatlarni taklif etadi. Tabiiyki, turist oddiy mehmonxonadan foydalansa bo‘ladi, ammo unda turistik mehmonxonalardagi kabi sharoitlar bo‘lmaydi.
Barcha turistik mehmonxonalarda to‘rtta asosiy xizmatlar guruhi mavjud:
1. Joylashtirish;
2. Ovqatlantirish;
3. Hordiq chiqarish;
4. Maishiy xizmat ko‘rsatish.