Urganch davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti

1.2. Aglomeratsiya va Megapolislar
Aglomeratsiya, aholi punktlari aglomeratsiyasi – aholi punktlari, aso-san shaharlar, shuningdek qishloqlarning intensiv xoʻjalik, mehnat va madaniy-maishiy hamda rekreatsion aloqalar bilan bogʻlanib, yagona birlikni tashkil qilgan kompakt hududli guruhi. Aholining guruh boʻlib joylashishining eng rivoj-langan shakllaridan biri. Shaharlarda (asosan yirik shaharlar atrofida) aholining toʻplanishi asosida vujudga kelgan va rivojlangan.Monotsentrik Aglomeratsiya va politsentrik Aglomeratsiya a. boʻladi. Aglomeratsiya uchun aholi yashaydigan hududlarning yaqinligi, aholining 150mehnat qilish uchun shahar atrofidan shahar markaziga borishi xos. Urbani-zatsiya jarayonida Aglomeratsiya dunyo boʻyicha koʻpayib bormoqda. Oʻzbekistonda 2 yirik Aglomeratsiya (Toshkent, Fargʻona-Margʻilon) bor. Toshkent Aglomeratsiyada 60% shahar va 40% qishloq aholisi, Fargʻona-Margʻilon Aglomeratsiyada 50% shahar aholisi va 50% qishloq aholisi yashaydi.
Aglomeratsiyaning afzalliklari
Firmalar iqtisodiy faoliyat klasterlarini tashkil qilganda, iqtisodiy faoliyatning ushbu sohasi bo'ylab va butun bo'ylab rivojlanishning o'ziga xos strategiyalari mavjud. Bu iqtisodchilar chaqirgan narsalarga erishish uchun firmalar o'rtasida yangi va innovatsion g'oyalar oqimini va ma'lumotlarini to'plashga yordam beradi miqyosga qaytish ortib bormoqda.
Miqyosga ortib borayotgan rentabellik va o'lchov tejamkorligi ichki firma uchun va hudud yoki mintaqadan tashqarida bir xil firmani ko'proq tashkil etishga imkon berishi mumkin. Miqyos iqtisodiyoti tashqi firma fazoviy yaqinlikning natijasidir va miqyosli aglomeratsiya iqtisodiyoti deb ataladi. Aglomeratsiya iqtisodiyoti firma uchun tashqi bo'lishi mumkin, lekin mintaqa uchun ichki bo'lishi mumkin. Shuni ta'kidlash kerakki, miqyosdagi ushbu ortib borayotgan daromadlar shaharlarning o'sishiga katta hissa qo'shadi. Aglomeratsiya iqtisodiyoti, iqtisodiy faoliyatning ushbu klasteri tufayli ishlab chiqarish arzonroq bo'lganda mavjud bo'ladi. Ushbu klasterlash natijasida biron bir yirik tashkilotga qo'shilmasdan, ushbu iqtisodiyotning afzalliklaridan foydalanishi mumkin bo'lgan boshqa korxonalarni tashkil etish mumkin, bu jarayon hududlarni ham urbanizatsiya qilishga yordam beradi.
Foyda jismoniy kapital, kompaniyalar, iste'molchilar va ishchilarning fazoviy aglomeratsiyasidan kelib chiqadi:^[2]

• 
  Kam transport xarajatlari
  
• 
  Ajoyib (mahalliy) bozor
  
• 
  Katta miqdordagi ishchi kuchi va shu bilan ishchilarga talab va taklifning ko'payishi, ayniqsa mutaxassislar uchun tez mos keladigan, qidiruv xarajatlarining pastligini qoplash uchun
  
• 
  Bilim va inson kapitalining to'planishi olib keladi bilimlarni to'kish firmalar o'rtasida.