Urganch davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti tuproqshunoslik kafedrasi

4.2. Ang’izga ekilgan oshqovoq ko’chatining qalinligi. 

O‘simlikning  oziqlanish  maydonini  tanlash  har  qanday  qishloq  xo‘jalik 

ekinini yetishtirishning eng muhim tub masalalaridan bo‘lib, uni to‘g‘ri belgilash 

nafaqat  hosil  miqdori  va  sifatini,  balki  mahsulot  birligiga  mehnat  xarajatlari  va 

mexanizatsiyadan foydalanish imkoniyatlarini aniqlaydi.  

O‘zbekistonning  sug‘oriladigan  yerlarida  qovun  va  tarvuz  o‘simliklarining 

oziqlanish  maydoni  1-2  m

2

  va  oshqovoqniki  3-4  m

2

  .  Joylashtirish  usullari 

(sxemalari) o‘simliklarning gektardagi kerakli sonini ta‘minlabgina qolmay, balki 

poliz  ekinlarini  yetishtirish  va  hosilini  yig‘ish  bilan  bog‘liq  bo‘lgan  ishlarni 

maksimal  mexanizatsiyalashtirishga  qaratilgan  bo‘lishi  zarur.  Buning  uchun 

o‘simlikning qator oralari kengligi traktor va mashinalarning yurishi uchun qulay 

bo‘lishi  kerak.  Mamlakatimizda  ishlatiladigan  traktorlarning  oldingi  va  orqa 

g‘ildiraklarining oralig‘i, ya‘ni kolleyasi 120; 140 va 180 sm, shuni hisobga olgan 

holda o‘simliklarni joylashtirish usullarini tanlash zarur.  

O‘zbekistonnning  sug‘oriladigan  yerlarida  ariqlar  orqali  sug‘orishda  poliz 

ekinlarini  lentasimon  qo‘shqatorlab  ekish  usuli  qo‘llaniladi.  Bunday  usulda  tor 

qator  oralari  (0,7-0,9  m)  va  keng  pushtalar  (2,1-3,6  m)  navbatma-navbat 

joylashadi. Tor qator oralaridan sug‘oriladigan egatlar olinadi, pushtalarda o‘simlik 

palaklari joylanadi. 

Poliz  o‘simliklari  hozirgacha  turli  usullarda  joylashtiriladi.  Lekin  qovoq 

o‘simligini  quyidagicha  joylashtirish  tavsiya  etiladi:    qo‘sh  qatorli  lentasimon 

(oshqovoq)

70

2

70

330

  sm  va  bir  qatorli  180  x90  sm  usuli.Bunda,  1  gektardagi 

o‘simliklar soni 6-8,5 ming  dona bo‘ladi. 

Tajriba dalasiga ko‘chatlar 15 iyunda ekildi va ularning tutib qolishi hamda 

yig‘ishtirishgacha  saqlanuvchanligi  kuzatib  borildi.(  4.2.1-jadval)  Kuzatish 

natijalariga  ko‘ra,  ko‘chatlar  ekilgandan  keyin  o‘z  vaqtida  sug‘orish  ishlari 

---

 

 

52 

 

amalgan  oshirilganligi  sababli  tanlangan  variantlar  bo‘yicha  ko‘chatlarni  tutib 

qolishida  farq  (1-variantda  92,5  %;  2-variantda  92,2  %;  3-  variantda  92,9  %;) 

deyarli bo‘lmadi.    

4.2.1.-jadval