Urganch davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti biologiya yo`nalishi 1-bosqich talabasi raxmataliyev oybekning “hujayra nazariyasining yaratilish tarixi” mavzusida yozgan

XX asrning boshlarida, tekshiruvchilarga asosiy hujayra organoidlarini topishga, yadroning tuzilishini va hujayraning bo‘linishi qonuniyatlarini aniqlashga, otalanishning mexanizmlarini va jinsiy hujayralarning yetilishining ma’nosini ochib berishga imkon berdi. 1888 yilda hujayra markazi (Boveri), 1894 yilda mitoxondriya, 1898 yilda Goldji apparati ochildi. Bu organoidlarning ochilishi sitoplazmada hujayraning hayot 16 faoliyati va funksional faolligi bilan bog‘liq bo‘lgan muhim va turli-tuman jarayonlar bo‘lib turishini ko‘rsatdi. Hujayra yadrosida xromatinli struktura topildi (Flemming, 1880) va bayon etildi. Bu strukturalarni ko‘p hujayralilarda, ularning hujayralarini bo‘linishida yaxshi ko‘rinadigan xromosomalar bilan aloqasi topildi. Hujayralarda xromosomalar sonining doimiyligi va xromosomalarning individualligi isbotlandi

• XX asrning boshlarida, tekshiruvchilarga asosiy hujayra organoidlarini topishga, yadroning tuzilishini va hujayraning bo‘linishi qonuniyatlarini aniqlashga, otalanishning mexanizmlarini va jinsiy hujayralarning yetilishining ma’nosini ochib berishga imkon berdi. 1888 yilda hujayra markazi (Boveri), 1894 yilda mitoxondriya, 1898 yilda Goldji apparati ochildi. Bu organoidlarning ochilishi sitoplazmada hujayraning hayot 16 faoliyati va funksional faolligi bilan bog‘liq bo‘lgan muhim va turli-tuman jarayonlar bo‘lib turishini ko‘rsatdi. Hujayra yadrosida xromatinli struktura topildi (Flemming, 1880) va bayon etildi. Bu strukturalarni ko‘p hujayralilarda, ularning hujayralarini bo‘linishida yaxshi ko‘rinadigan xromosomalar bilan aloqasi topildi. Hujayralarda xromosomalar sonining doimiyligi va xromosomalarning individualligi isbotlandi

• Hujayraning mitotik bo‘linishini ochilishi va to‘la tekshirilishi (E. Strasburger; 1878, V.Flemming, 1882) uning hamma bosqichlarini bayon qilishga, mitotik apparatni hosil bo‘lishini va xromosomalarning qiz hujayralar orasida tekis tarqalishini kuzatishga imkon berdi. Xuddi shu davrda jinsiy ko‘payishning sitologik asoslari to‘la tekshirilgan edi. Gomologik xromosomalarning tarqalishi va gametalarda xromosomalarning sonini 2 marta kamayishi bilan boradigan reduksion bo‘linish - meyozning, hayvonlarda (O.Gertvig) va o‘simliklarda (E.Strasburger) otalanishning ochilishi irsiyatda yadroning rolini tushinishga imkon berdi.