Урганч давлат университети табиий фанлар факультети Кимё кафедраси «Кимёвий моддаларнинг таъсири»

УРГАНЧ ДАВЛАТ УНИВЕРСИТЕТИ Табиий фанлар факультети Кимё кафедраси «Кимёвий моддаларнинг таъсири»

• Маърузачи: к.ф.н.Матмуратов Ш.А.
• Урганч – 2021

Микроэлементлар

• Микроэлементлар. Ўсимлик, ҳайвон ва микроорганизмларнинг минерал озиқланинши шунингдек, инсон организми учун жуда оз миқдордагина керак бўладиган элементлар микроэлементлар дейилади. Қишлоқ хўжалигида бор, мис, марганец, рух, молибден, кобальт ва йод кам миқдорларда ишлатилади. Бу элементларнинг таъсирида ҳосилдорлик 35% - 50% гача ортади. Масалан, бор зиғир ҳосилини 57% га оширади, бунда борнинг миқдори 1 га ерга атиги 6-9 кг ни ташкил қилади. Организмда элементларнинг миқдори камайиши ёки ортиб кетиши турли касалликларнинг пайдо бўлишига олиб келади.

• Йод қалқонсимон без гармонларини ишлаб чиқаришда муҳим элемент ҳисобланади. Йод етишмаслиги натижасида одамларда бўқоқ касаллиги, хотира пасайиши ва соч тўкилиши каби ҳолатлар кузатилади. Йоднинг камайишидан организмда гормонлар мувозанатининг бузилиши содир бўлади. Магний етишмаса, мускулларнинг тортилиши, калий етишмовчилигида юрак мушаки бўшаши ва натижада юрак қон-томир касалликлари келиб чиқади. Кальций миқдорининг камайиши - суяк, темир миқдорининг камайиши – камқонлик касаллигига олиб келади. Кобальт етишмаслиги ҳолсизликка, темир миқдори ортиши қон қуюқлашишига олиб келади.

• Мис ҳужайраларнинг нафас олиши учун зарур элемент ҳисобланади. Фосфор бош мия фаолияти учун муҳимдир. Рух организмдаги кераксиз йиғилган моддаларни ҳайдайди. Хлор ошқозон фаолияти учун зарур. Қалай бўй ўсишини таъминлайди. Хром катаракта касаллигининг олдини олади ва мушак массаси ўсишига ёрдам беради. Марганец организмда қанд алмашувини таъминлайди. Никель гормонлар мувозанати учун муҳим. Селен антиканцероген хусусиятга эга бўлиб, хавфли бўлган ўсмаларни ўстирмайди. Шунингдек, селеннинг миқдори инсон кўзининг кўриш қобилияти учун муҳим ҳисобланади. Кремний бўғинларда тоғай суюқлиги синтези, қон томирларнинг эластиклиги, катаракта пайдо бўлмаслиги ва тери, тирноқ ва сочнинг нормал ўсиши учун зарур ҳисобланади. Ванадий эса, қон томирдаги йиғиладиган холестеринни парчалайди.