Urganch davlat universiteti «ilmiy izlanish asoslari» fanidan

PATENT IZLANISHI. LITSENZIYANI TUZISH
Reja:

1. 
   Patent izlanishi.
   
2. 
   Litsenziyani tuzish
   
3. 
   Intellekt, intellektual mulk
   
4. 
   Intellektual mulk ob’ektlarining tasnifi va tavsiflari
   

PATENTGA OID IZLANISH ASOSLARI
Ilmiy texnik jarayonining xalq ho‘jaligiga bevosita ta’siri mustaqil Respublikamizni rivojlantirishiga katta xissasini qo‘shishi tabiiydir.
Xozirgi kunda Respublikamizda yuzlab institutlar, ilmiy tekshirish muassasalari ishlab turibdi. Bu oliy dargoxlarda ko‘plab ixtirolar yaratilishi va ularni xalq ho‘jaligiga tadbiq etish masalasi, dolzarb masalalardan biri hisoblanadi.
Shu vazifani hisobga olib, institutlarning yuqori kurslarida patentshunoslik fanini o‘rgata borish, talabalarni ilmiy tadqiqot ishlarga bo‘lgan ishtiyoqini oshirishi va yaratilayotgan ixtirolarni patent idoralariga to‘g‘ri, aniq tarzda yorita berishga o‘rgatadi.
Yangilik va ixtiro, ularni himoyalash shakllari
Yangilik inson ongiga ma’lum bo‘lmagan qonuniyatlarni kashf etishdir. Yangilik fanning xar bir soxasida kashf etilishi mumkin. U fanning shu vaqtgacha ma’lum bo‘lmagan savollariga javob berishi kerak bo‘ladi. Misol uchun atom yadrosini ilmiy ravishda chuqur tadqiqot asosida uni elementar zarrachalardan iborat ekanligi kashf etildi.
Kashf etilgan yangiliklar nafaqat nazariy jixatdan, balki amaliy jixatdan xam o‘z o‘rnini topgan bo‘lishi kerak.
Yangilik sifatida kashf etilgan qonuniyat bilan birga yangi sun’iy ravishda yaratilgan moddalar xam bo‘lishi mumkin. Masalan, Mendeleev davriy jadvalidagi oldin ma’lum bo‘lmagan (tabiatda uchramagan) elementlarni izlab topish (yaratish).
Bunday elementlarni yaratilishini ixtiro deb atash kerak emas, chunki bu yerda ilmiy masala yechilyapti. Shuningdek bu masalani yechishda asboblar va yangi usullardan foydalaniladi. Ularni o‘zi ixtiro deb yuritilishi mumkin. Ilmiy fikr, gipoteza yangilik sifatida hisoblanmaydi, chunki ular aniq hisob–kitob, tajriba asosida ko‘rilgan emas. Yangilik davlat komitetida ruyxatga olinadi, uning muallifiga diplom beriladi.
Diplom – bu muallif nomiga beriluvchi, uni yangilik kashf etgan shaxs sifatida tan oluvchi va unga bir qancha imtiyozlar beruvchi xujjatdir.
Diplomda yangilik formulasi ko‘rsatiladi, u qisqa va yangilik aniq tarzda ifodalaydi.
Ixtiro
Ixtiro - xalq ho‘jaligida yoki davlat xavfsizligini ta’minlashda, xamda biror bir yangi texnik muammoni xal qiluvchi ishlardan biri.
Davlat xavfsizligi soxasidagi ixtiro – bu armiyaning barcha qismlarida yangi texnika yoki ularni takomillashtirishga oid ilmiy ishlardir.
Ixtiro – bu muammoni xal qilish, ya’ni inson faoliyatida uchraydigan va uni bartaraf qilishga qaratilgan extiyojini xal qilish. Bu narsa konstruksiyani, usulni takomillashtirish yoki boshqasi bilan almashtirishdir.
Masalan biror bir ilmiy izlanishni olib borish jarayonida yangi bir asbob, yangi usul yoki yangi bir modda yaratish zaruriyati tug‘ilishini xal qilishdir.
Ixtiro – ma’lum bo‘lgan muammoni yechishga qaratilgan ilmiy izlanishlarning natijasi deb hisoblanishi kerak. Biroq, ba’zi ixtirolar yuqoridagi muammolarni yechish oraliq vaqtida yaratilishi xam mumkin. Bunga kimyo jarayonlarida biror yangi moddani sintez qilishda yangi bir modda paydo bo‘lishi xam mumkin.
Ixtiro – bu texnikaviy yechim. Texnikaviy yechim ixtiro sifatida quyidagi xollarga bo‘linishi mumkin:

1. 
   U yangilik bo‘lganda;
   
2. 
   Boshqa ishlardan katta farq kilganda;
   
3. 
   Ijobiy samara berganda.