Urganch davlat universiteti Filologiya fakulteti 198-guruh talabasi Qo`ziboyeva Gulnozaning O`zbek adabiy tanqidchiligi tarixi fanidan mustaqil ta` lim mashg`uloti

Ijodkorning, ayniqsa, umrini so‘z san’atiga fido qilgan shaxsning so‘z haqidagi so‘zlari o‘lik tanaga ruh kirgandek jonli bo‘lar ekan. Bunday kitoblarni qomus tarzida davom ettirish, so‘zlarning mabdaiga, kelib chiqishiga, ko‘ki, ya’ni ildiziga ko‘proq e’tibor qaratish, ilmiy asosni kuchaytirish dolzarb vazifalardandir.

O‘ylab qarasak, “G‘iyos ul-lug‘ot”ni bir shaxs — G‘iyosuddin Rompuriy, “Qomusi turkiy”ni — Shamsuddin Sivosiy, “Arabsko-Russkiy slovar”ni Baranov tuzgan. Tasavvuf va irfoniy so‘zlar lug‘atlari ham muayyan shaxslar nomi bilan bog‘liq. Ko‘rinadiki, layoqatli va fidoyi shaxslar butun boshli tadqiqot institutlari qiladigan xizmatni ado etishi mumkin.

O‘ylab qarasak, “G‘iyos ul-lug‘ot”ni bir shaxs — G‘iyosuddin Rompuriy, “Qomusi turkiy”ni — Shamsuddin Sivosiy, “Arabsko-Russkiy slovar”ni Baranov tuzgan. Tasavvuf va irfoniy so‘zlar lug‘atlari ham muayyan shaxslar nomi bilan bog‘liq. Ko‘rinadiki, layoqatli va fidoyi shaxslar butun boshli tadqiqot institutlari qiladigan xizmatni ado etishi mumkin.

Lug‘atchilik tarixini yaqin o‘tmishga taqaydiganlar xato qiladi. Lug‘at ilmi aslida hazrat Odam Atodan (alayhissalom) boshlangan. Bu Qur’oni karimning “Baqara” surasi 31-33-oyatlari bilan sobitdir

So‘zimizni hazrat Navoiydan boshlagan, ammo baytning bir misrasini qoldirib o‘tgan edik. Endi baytni butun qiladigan vaqt keldi.

So‘zimizni hazrat Navoiydan boshlagan, ammo baytning bir misrasini qoldirib o‘tgan edik. Endi baytni butun qiladigan vaqt keldi.

Chu bo‘ldi nutq ila mumtoz barcha hayvondin, Ham oxir ul hayvondin erur maqolat anga.

Ya’ni: “Inson nutq tufayli barcha hayvondan ustun va afzal bo‘ldi. Oxiri (qiyomat yaqinlashganda) yana o‘sha hayvondan insonga so‘zlashuv, nutq bo‘ladi”.

Gap qiyomatga yaqin chiqadigan yer hayvoni — dabbat ul-arz haqida borayotir. Islomiy e’tiqodga ko‘ra, dabbat ul-arzning chiqishi haqiqatdir. Chunki Qur’oni karimda aytiladiki (ma’nosi): “(Qiyomatning qoim bo‘lishi haqidagi) so‘z (insonlarning) boshlariga kelgan vaqtda Biz ular uchun yerdan bir hayvon (g‘aroyib bir maxluq) chiqarurmizki, u insonlarning Bizning oyatlarimizga qat’iy ishonmaganlarini aytib, ularga so‘zlagaydir (Bas, endi tavba eshiklari yopilgan bo‘lur, haqiqiy ishonganlar bilan ishonmaganlar ajralur)” (“Naml» surasi, 82-oyat)