Urganch davlat universite tabiiy fanlar fakulteti kimyo yo‘nalishi 191-kimyo guruhi talabasi razzaqova saodatjonning “analitik kimyo” fanidan taqdimot ishi

URGANCH DAVLAT UNIVERSITE TABIIY FANLAR FAKULTETI KIMYO YO‘NALISHI 191-KIMYO GURUHI TALABASI RAZZAQOVA SAODATJONNING “ANALITIK KIMYO” FANIDAN taqdimot ishi

• Reja:
• Kirish
• I.Asosiy qism:
• 1.1 Gidroliz haqidagi umumiy tushunchalar
• 1.2 Bufer eritmalar
• 1.3 Bufer eritmalar va ularning pHini hisoblash
• 1.4 Bufer eritmalarning pH ini o‘lchаshni kоlоrimеtrik usuli
• 1.5 Bufer eritmalarning pH ini elеktrоmеtrik аniqlаsh
• II. Tajriba qismi:
• 2.1 Bufer eritmalar tayyorlash
• 2.1.1 pH 1,2 dan 2,2 gacha bo‘lgan bufer eritmalarni tayyorlash
• 2.1.2 pH 2,2 dan 3,8 gacha bo‘lgan bufer eritmalarni tayyorlash
• 2.1.3 pH 4,0 dan 6,2 gacha bo‘lgan bufer eritmalarni tayyorlash
• 2.1.4 pH 5,8 dan 8,0 gacha bo‘lgan bufer eritmalarni tayyorlash
• 2.1.5 pH 7,8 dan 10,0 gacha bo‘lgan bufer eritmalarni tayyorlash
• 2.2 Atsetatli bufer eritma tayyorlash
• Xulosa

• Kurs ishining hajmi. Kurs ishi an’anaga ko’ra kirish, I bob asosiy qism , II bob tajriba qismi, xulosa va foydalanilgan adabiyotlar qismidan iborat bo’lib, TimesNewRoman bosma taboqda, 14 o’lcham va 1,5 intervallarda yozilgan.

• Kurs ishining maqsadi. Bufer eritmalarning pH ini o‘lchаshni kоlоrimеtrik va elеktrоmеtrik аniqlаsh usullari orqali o’rganish, tahlil qilish va amaliyotga tadbiq qilish.

• Suvning vodorod va gidroksil ionlariga dissosilanishi juda muhim hodisa – tuzlar gidroliziga sabab bo‘ladi.
• Keng ma’noda olganda gidrolizlanish bu turli moddalar va suv orasida sodir bo‘ladigan almashinib parchalanadigan reaksiyadir. Bunday ta’rif organik birikmalarning murakkab - efirlari yog‘lar uglevodlar oqsillarning gidrolizlanishiga va noorganik moddalar-tuzlar, karbidlar, galogenlar, metalmaslarning galogenidlari va boshqalarning gidrolizlanishiga ham taaluqlidir.
• Umuman, biror moddaga suv ta’sir ettirilganda, shu moddaning tarkibiy qismlari suvning tarkibiy qismlari bilan birikishiga olib boradigan har qanday reaksiya gidroliz deb ataladi. Agar erituvchi suvdan boshqa modda (spirt, benzol, atseton, ammiak…) bo‘lsa, bunday reaksiyalar solvoliz deyiladi.

• Gidroliz so‘zi yunoncha “gidro”-suv, “lizis”-parchalayman degan ma’noni bildiradi.
• Gidroliz reaksiyalarini quydagicha umumiy tenglama bilan ifodalash mumkin:
• Kat An +H2O↔Kat OH+H An
• Tuz+suv↔asos+kislota
• Tenglamadan ko‘rinib turibdiki, tuz suvda eriganda u suv molekulalari bilan reaksiyaga kirishib, yomon dissotsialanuvchi modda hosil qiladi, ya’ni gidroliz reaksiyasi natijasida eritmadagi [OH-] va [H+] ionlarning miqdori keskin o‘zgaradi. Aniqrog`i gidroliz natijasida eritmaning pH i o‘zgaradi va bu o‘zgarish har qanday tuz gidrolizining mexanizmi tushunishda, gidroliz tenglamasini tuzishda gidroliz reksiyalaridan amaliyotda foydalanishda asosiy ko‘rsatgich hisoblanadi.

• Gidrolizning asosiy sababi, kam dissotsialangan moddalar ( molekula yoki ionlar) hosil bo‘lishidir.
• Gidroliz tuzni hosil qilgan kislota va asoslarning kuchiga qarab turlicha borishi mumkin.
• Gidrolizning eng tipik hollarini ko‘rib chiqaylik.
• 1. Kuchli asos ( LiOH, NaOH, KOH, RbOH, CsOH, Ca(OH)2, Ba(OH)2) bilan kuchli kislota ( HCl, HBr, HJ, HClO4, HNO3, H2SO4) hosil bo‘lgan tuz.
• Gidrolizga uchramaydi.
• 2. Kuchsiz kislota (HCN, H2S, HNO3, H2SO3, H3PO4, H2CO3, HF, H2SiO3 va organik kislotalar) bilan kuchli asosdan hosil bo‘lgan tuz.

• Xulosa
• 1. Bufer eritmalar degani “himoya qilish” , “saqlash”, “muntazamlash” degan ma’nolarni bildiradi.
• 2. Texnikada bufer deganda texnikaga biror tashqi ta’sir ko‘rsatilganda shu tashqi ta’sirni o‘zida deyarli neytrallaydigan detali tushuniladi.
• 3. Bufеr eritmalarga kuchsiz asos va uning tuzlari aralashmasi (NH4OH + NH4Cl) ham kiradi.
• 4. Bufer eritma ma`lum miqdorgacha kislota yoki ishqor qo‘shilganda ham o‘zining pH qiymatini saqlab qoladi. Eritma muhitini bir mе'yorda saqlab turuvchi eritmalar bufеr eritmalar dеyiladi.
• 5. Bufer eritmalarning pH qiymatini bir qancha usullar yordamida aniqlash mumkin. Hozir tanishib o‘tgan elektrokimyoviy usullarda ham eritma pH qiymati turli aniq usullar yordamida o‘lchaniladi.