Uo‘K: 62(075) kbk

1.8-rasm. Elektr-shlak payvandlash chizmasi:
1 – s qalinlikdagi payvandlanayotgan detal; 2 – elektrod uzatish uchun mundshtuk; 3 – elektrod; 4 – shlak vannaning h_sh chuqurligi; 5
– metall vannaning h_m chuqurligi; 6 – qoliplaydigan polzun. Detallar
b_pay oraliqda tanlangan; l_pay – elektrod chiqishi.

Elektr-shlak payvandlashda elektr toki shlakli vannadan o‘tayo- tib asosiy va qo‘shimcha metalni eritadi va eritmaning yuqori haroratini ushlab turadi. Elektr-shlak jarayon, shlakli vannaning 35–60 mm chuqurligida turg‘undir, bu uchun esa chok o‘zagi- ning joylashishi vertikal holatda bo‘lishi kerak. Chok yuzasini majburiy sovitish uchun misli suv qurilma yordamidan foydal­ aniladi. Elektr-shlak payvandlashda elektr quvvatning hammasi shlak vannasiga o‘tadi, undan esa elektrodga va payvandlana- yotgan qirralarga o‘tadi. Turg‘un jarayon faqat shlak vannasida doimiy harorat 1900–2000°C bo‘lishi kerak. Payvandlanayotgan metallar qalinlik diapazoni 20–3000 mm.

7. Lazerli payvandlash

Lazerli payvandlash – bu eritib payvandlash usuli bo‘lib, bun­ da detalni qizdirish uchun lazer nurlanish energiyasi qo‘llaniladi. XX asrning 60-yillarida fiziklar N.G. Basov va A.M. Proxo- rov va amerikalik fizik Ch.Taunslarning ishlari asosida optik kvant generatorlar yoki lazerlar ishlab chiqildi. Birinchi bo‘lib metallarni lazerli payvandlash ma’lumotlari 1962-yilga tegishli.
1964–1966-yillarda rubinli qattiq jismli lazerlar ishlab chiqilgan­ dan so‘ng, lazer qurilmalari ishlab chiqildi.
Lazerli payvandlashda issiqlik manbayi sifatida, maxsus quri­ lmadan olinadigan texnologik lazer deb ataluvchi kuchli konsen­ tratlashgan yorug‘lik nuri ishlatiladi.